برای دریافت اندازه اصلی بر روی تصویر کلیک کنید

 

برای دریافت اینفوگرافی فجر امید کلیک کنید

 

 

  بهداشت

شاخص امید به زندگی

امید به زندگی یک شاخص آماری است که نشان می‌دهد متوسط طول عمر در یک جامعه چقدر است و یا به عبارت دیگر هر عضو آن جامعه چند سال می‌تواند توقع داشته باشد. هر چه شاخص‌های بهداشتی و همچنین درمانی بهبود یابد امید زندگی افزایش خواهد یافت و از این رو این شاخص یکی از شاخص‌های سنجش پیشرفت و عقب ماندگی کشورهاست. امید زندگی زنان در همه جوامع چند سال (در کل جهان چهار و نیم سال) بیشتر از مردان است.

 

 

ماخذ: سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی

 

اقدامات ایران پس از انقلاب

یکی از اقداماتی که در اوایل سال‌های پس از پیروزی انقلاب صورت گرفت گسترش شبکه‌های بهداشتی درمانی بود. در سال‌های1340 تا 1357 یکی از اصلی‌ترین علل مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال اسهال و عفونت تنفسی بود و حتی این روند تا سال‌های64 نیز ادامه داشت و در این سال 74هزار کودک به همین علل جان خود را از دست دادند. به‌دنبال همین موضوع دو برنامه از سوی وزارت بهداشت با کمک سازمان جهانی بهداشت اجرا شد که بنابر آن برنامه مراقبت‌های اسهالی و برنامه مراقبت‌های تنفسی و طی یک بازه چهار ساله در سال‌1366 رقم 40هزار به 4هزار کاهش یافت و در حال حاضر علل یاد شده فوق در مرگ‌ومیر کودکان نقش ناچیزی دارند و عمده مرگ‌ومیر کودکان در کشور به‌دلایل سرشتی مادرزادی و سوانح و حوادث ترافیکی است که وزارت بهداشت برنامه‌هایی را برای کاهش نقش این علل در دست اقدام دارد. یکی دیگر از فاکتورهای مؤثر در امید به زندگی کاهش باروری است. در جوامعی که خانواده‌ها کمتر فرزندآوری می‌کنند، بالطبع رفاه بیشتری شامل حال فرزندان‌شان می‌شود و همچنین مقاومت بدن مادر نیز بالا می‌رود. همه این عوامل باعث می‌شود که مرگ‌ومیر اطفال در جوامعی که باروری کمتری دارند پایین‌تر بیاید.به طور کلی توسعه بهداشت در کشور ما طی سال‌های اخیر سبب رشد شاخص امید به زندگی شده است اما مخاطراتی وجود دارد که مسیر رشد را برای ما مشکل می‌کند. از جمله این مخاطرات می‌توان به تصادفات جاده‌ای، آلودگی‌های زیست‌محیطی، سوء تغذیه و عدم کیفیت مواد غذایی و بلایای طبیعی اشاره کرد. این مخاطرات سبب می‌شود بخشی از جمعیت ما ناتوان شوند که این موضوع برای هر جامعه‌ای بسیار خطرناک‌تر است.

نرخ باروری زنان نوجوانان

که در گروه سنی 15 الی 19 سال نرخ باروری کلی از 18/150 درصد در سال1960( 1339 )به 61/28 درصد در سال 2017 رسیده است. همچنین این نرخ در گروه سنی 49-45 سال از 71/29 درصد به 47/2 درصد در مدتزمان مشابه کاهش پیدا کرده است. اتخاذ تصمیمات کنترل جمعیت، تجمل گرایی و تحولات اقتصادی، بالارفتن نرخ مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی و بالا رفتن کیفیت زندگی از جمله عواملی هستند که باعث شده تا خانواده ها تمایل کمتری به فرزندآوری داشته باشند نرخ باوری روندی کاهشی را در داشته باشد.  

نرخ تولد، خام (به ازای هر 1000 نفر)

نرخ تولد خام[1] و نرخ مرگ و میر خام[2] مقادیر آماری است که می تواند برای اندازه گیری رشد یا کاهش جمعیت استفاده شود. نرخ تولد خام و مرگ و میر ناشی از مرگ و میر به ترتیب به ترتیب میزان تولد و مرگ و میر در میان جمعیت 1000 نفر است. نرخ تولد خام و نرخ مرگ و میر خام از در نظر گرفتن تعداد کل تولد یا مرگ در یک جمعیت تعیین می شود و هر دو ارزش را به صورت یک عدد تقسیم می کنند تا نرخ هر 1000 را بدست آورند.

نرخ تولد در ایران تا قبل از انقلاب اسلامی روندی کاهشی داشته است اما در دهه 60 و در زمان وقوع جنگ تحمیلی این افزایشی شده و مجدد بصورت کاهشی درآمده است. روند کاهشی نرخ تولد باعث شده تا سیاست گذاری در این زمینه در سال های اخیر تغییر نماید. اگرچه روند کاهشی نرخ تولد در بیشتر کشورهای دنیا کاهشی بوده و از جمله دلایل آن می توان به کاهش نرخ ازدواج، کاهش نرخ باروری، کاهش تمایل خانوارها به فرزندآوری و .. اشاره کرد.

 نرخ مرگ و میر، خام (به ازای هر 1000 نفر)

میزان مرگ و میر خام، میزان مرگ و میر را برای هر 1000 نفر در یک جمعیت مشخص می کند. مرگ و میر ناشی از مرگ و میر کمتر از 10 در نظر گرفته می شود، در حالیکه میزان مرگ و میر خام بیش از 20 در 1000 است. نرخ مرگ و میر خام در سال 2016 از 2 در قطر، امارات متحده عربی و بحرین به 15 در هر 1000 در لتونی، اوکراین و بلغارستان رسیده است. نرخ مرگ و میر جهانی در سال 2016 برابر با 7. 6 بود و در ایالات متحده این نرخ در هر 1000 دلار 8 بود. مرگ و میر ناشی از مرگ و میر در جهان از زمان 1960، زمانی که در 17.7 درجه سانتیگراد آمد، کاهش یافته است.

این امر در سراسر جهان (و به طور چشمگیری در اقتصادهای در حال توسعه) افتاده است به دلیل طول عمر طولانی تر که از طریق تامین مواد غذایی و توزیع مواد غذایی بهتر، تغذیه بهتر، مراقبت های پزشکی بهتر و به طور گسترده ای در دسترس (و توسعه فن آوری هایی مانند ایمن سازی و آنتی بیوتیک ها )، بهبود در بهداشت و بهداشت، و منابع آب تمیز. بیشتر افزایش جمعیت جهان در طول قرن گذشته بیشتر به افزایش طول عمر بیشتر نسبت به افزایش تولد مرتبط بوده است.

 نرخ مرگ و میر، زیر 5 سال (در هر 1000 تولد زنده)

از تقسیم تعداد مرگ و میر کودکان زیر یک‌سال در یک جامعه و دوره معین به تعداد موالید زنده در همان جامعه و دوره محاسبه می‌شود، که معمولاً در هر 1000 مورد تولد در نظر گرفته می‌شود.

تأمین،حفظ و ارتقاء سطح سلامت کودکان زیر یک‌سال به عنوان یک گروه آسیب‌پذیر، در خدمات بهداشتی درمانی جایگاه ویژه‌ای داشته و در وضعیت بهداشتی درمانی جامعه بسیار حساس می باشد. میزان مرگ و میر کودکان زیر یک‌سال مهمترین شاخص بهداشتی بوده و از گویاترین شاخص‌های توسعه‌ای جوامع مختلف و همچنین یک شاخص کلیدی در جهت پیشرفت به سوی اهداف توسعه پایدار می‌باشد. این شاخص آماری نه تنها کمیت و تعداد مرگ و میر را نشان می‌دهد، بلکه به همان اندازه بیانگر کیفیت زندگی می‌باشد که در صورت توجه و گسترش مراقبت‌های بارداری و پس از بارداری می‌توان نرخ آن را کاهش داد.هدف‌گذاری توسعه پایدار در زمینه مرگ و میر کودکان نشان‌دهنده تجدید تعهدی برای کودکان جهان است که تا سال 2030، مرگ و میر قابل پیشگیری نوزادان تازه متولد شده پایان یابد، و هدف‌گذاری تمامی کشورها باید، کاهش مرگ و میر نوزادان به حداقل 12 رویداد به ازای هر 1000 تولد باشد.

 ایمن سازی، سرخک (درصد کودکان 12 تا 23 ماهه)

بنا به تاييد سازمان جهانی بهداشت و يونيسف، واكسيناسيون موثرترين اقدام بهداشتی شناخته شده بعد از تامين آب آشاميدنی سالم در تامين سالم در جامعه می­باشد. برنامه ايمن­سازي جاري كودكان بر عليه بيماري­های قابل پیشگیری با واكسن از افتخارات نظام سلامت كشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی می­باشد. به موازات شکل­گیری شبکه بهداشتی- درمانی در كشور و ایجاد ساختارهای لازم، برنامه گسترش ایمنسازی در سال 1363 با هدف ایجاد مصونیت فعال در كودكان گروه سنی زیر یک­سال در برابر بیماریهای دیفتری، كزاز، سیاه سرفه، سرخك، فلج اطفال و سل آغاز شد. در سال 1372 برنامه ایمن­سازی هپاتیت B در برنامه گسترش ایمن­سازی ادغام گردید. در سال 1382 ایمن­سازی سراسری سرخك و سرخجه انجام شد و طی آن 33 میلیون نفر در رده سنی 5 تا 25 سال ظرف یك ماه واكسینه گردیدند كه این اقدام در سطح جهان در طی این مدت كوتاه بی نظیر بود و هنوز هم در كشورهای دیگر تکرار نشده است. بدنبال این عملیات، از سال 1383 واكسن سرخك، سرخجه، اوریون MMR جایگزین واكسن سرخك در برنامه ایمن­سازی جاری كشور گردید.

دستیابی به پوشش بالای 95 درصد در سطح كشور و سطح شهرستان سبب گردیده تا بیماری­هایی كه دراوایل انقلاب، موارد بالایی از مرگ و میر كودكان جامعه را تشکیل می­دادند، كاهش چشمگیری پیدا نمایند. موفقیت در برنامه­های حذف كزاز نوزادی، ریشه­كنی فلج اطفال، حذف سرخك و سندرم سرخجه مادرزادی وكنترل بیماری دیفتری از مهمترین دستاوردهای برنامه توسعه ایمن­سازی در طی 33 سال گذشته بوده است. علی­رغم همه موفقیت­ها، پوشش پایین واكسیناسیون در كشورهای همجوار كه سبب شیوع بالای بیماری­های قابل پیشگیری با واكسن در آن كشورها شده است، نوسازی و روزآمد نمودن زنجیره سرما و ساختار ارائه دهنده خدمات ایمن­سازی، فراهم نمودن واكسنهای جدید در برنامه جاری واكسیناسیون و تامین پوشش بالای واكسیناسیون در جمییت­های حاشیه­ای و دور از دسترس، از جمله چالش­های بزرگ پیش­رو می­باشد.

سرخك يك بيماري ويروسی بسيار كشنده و يکی از مسري ترين بيماري هاي عفونی با علائم اوليه تب ، آبريزش از بينی، تورم ملتحمه چشم ، سرفه ومتعاقب آنها بروز بثورات پوستی ماكولوپاپولار است كه بيش از 90% افراد حساس در تماس نزديك با بيمار، آلوده می شوند . قبل از استفاده واكسن، بيماري در كليه جوامع بومی بود و هر 5-3 سال به علت تجمع افراد حساس، يك همه گيري ايجاد می كرد .

از آن جا كه بيماري مخزن مهمی غير از انسان ندارد، حذف آن با بهره گيري از برنامه گسترش ايمن سازي EPI و استفاده از واكسن هاي بسيار مؤثر فعلی، جزو اولويت هاي سازمان جهانی بهداشت و كليه كشورهاي جهان است در حال حاضر در منطقه مديترانه شرقی هدف حذف بيماري سرخك تا سال 2020 در دستور كار قرار دارد. اين بدان معنی است كه در عين برقراري و عملکرد استاندارد نظام مراقبت، بايد حداقل بمدت 12 ماه هيچ موردي از بيماري با ويروس بومی سرخك رخ ندهد. بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت از سال 2000 تا 2015 ميزان مرگ ومير سرخك 79درصد و ميزان بروز آن 75 درصد كاهش يافته است.

در ايران از سال 1390 جهت دستيابی به هدف حذف سرخك و سرخجه بيماريابی براساس يافتن تمامی موارد داراي تب و بثورات ماكولوپاپولاربه ميزان حداقل 3 در صد هزار جمیيت نفر انجام می گيرد. همچنين توجه و دقت زيادي در ارتقاء سنح پوشش واكسيناسيون نوبت اول و دوم واكسن MMR (بالاتر از 95 درصد در سطح تمامی شهرستا نها) صورت پذيرفته و می گيرد. در مناطقی كه پوشش واكسيناسيون كمتر از 95 %باشد احتمال بروز طغيان هاي سرخك وجود دارد؛ به طوري كه از سال 1390 طغيان هاي كوچکی در برخی از مناطق جنوب شرقی كشور بخصوص استان سيستان و بلوچستان رخ داده است. تعداد موارد سرخك تاييد شده آزمايشگاهی از سال 1391 لغايت 1395 به ترتيب 234 ، 100 ، 142 ، 450 و 79 مورد بوده است .

 بقا تا سن 65 سال، زن (% از گروه)

یروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن ۱۳۵۷، پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه‌های مختلف از جمله حوزه بهداشت به ارمغان آورد. براساس آمار، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در حوزه‌های مختلف از جمله بهداشت و سلامت، پیشرفت‌های فراوانی حاصل شده است.

 براساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد، از سال ١٣٣٩ تا ١٣٥٧ شاخص امید به زندگی در بدو تولد از ٥/ ٤٩ سال در سال ابتدایی به ٥/ ٥١ سال به سال انتهایی رسید؛ یعنی امید به زندگی در بین ایرانیان در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی جزو پایین‌ترین رتبه‌ها در جهان بوده است. در حالی که بعد از پیروزی انقلاب هر چند ٨ سال درگیر جنگ بودیم اما امید به زندگی در ایران در سال ١٣٦٧ به ٥/ ٦١ سال رسیده است. یعنی در ١٠ ساله اول بعد از پیروزی انقلاب ١٠ سال امید به زندگی ایرانیان بیشتر شده است. گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد، امید به زندگی مردم ایران از ابتدای انقلاب تاکنون ۲۲ سال افزایش یافته است. آمار بانک جهانی نشان می‌دهد در سال ۱۳۵۵  امید به زندگی در ایران به طور متوسط تنها ۵۵ سال بود که در سال ۱۳۹۹ به ۷۷ سال افزایش یافته است. این موضوع بویژه در بخش زنان قابل توجه است.

 از سوی دیگر با پیشرفت پزشکی و نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران، مشکلات بارداری و زایمان در ایران کاهش یافته و به تبع آن آمار مرگ مادران، نوزادان و کودکان به نحو چشمگیری کاهش یافته است به نحوی که مرگ و میر نوزادان از ۷۶ در هزار تولد به ۱۰ در هزار تولد، مرگ و میر کودکان از ۹۰ در هزار تولد به ۳۹ در هزار تولد زنده و مرگ و میر مادران از ۹۰ به ۳۹ در صد هزار رسیده است و مراقبت مادران باردار از ۳۴% به ۹۵% افزایش یافته است.

افزایش پوشش واکسیناسیون  به بالای ۹۷% و تاثیر شگرف ایمن­سازی در کاهش بیماری های واگیر شایع از جمله فلج اطفال، سرخک، سرخجه، سیاه سرفه، اوریون و... و هوشمند سازی زنجیره سرمای مراکز واکسیناسیون قابل ملاحظه است.

 ارتقای سطح بهداشت از طریق افزایش دسترسی به آب سالم و بهداشتی به طوری که در سال ۵۵ فقط ۵۱ درصد مردم ایران به آب بهداشتی سالم دسترسی داشتند در حالی که بر اساس گزارش بانک جهانی، در حال حاضر بالغ بر ۹۹  درصد مردم ایران به آب سالم و بهداشتی دسترسی دارند. در سال ۵۷ تنها ۸% از خانوارهای روستایی زباله را به طریق بهداشتی دفع می کردند اما در حال حاضر ۸۴% خانوارها دفع بهداشتی زباله را انجام میدهند.

افزایش دسترسی به خدمات اولیه بهداشتی در شهر ور روستا به بالای ۹۵% با استقرار نظام شبکه بهداشت و درمان و اجرای برنامه PHC شهری رسیده است. راه اندازی و فعالسازی بیش از ۷۱ مرکز خدمات جامع سلامت (در مناطق شهری و روستایی)، ۵۸۰ خانه بهداشت روستایی، ۱۴۳ پایگاه سلامت شهری، ۴ مرکز بیماریهای رفتاری، ۶ پایگاه مراقبت مرزی، ۳ مرکز تسهیلات زایمانی،۱۰ مرکز آموزش بهورزی همراه با جذب نیروی انسانی مورد نیاز، تامین فضای فیزیکی و تجهیزات فنی و اداری از جمله زیر ساخت های مهم است که باعث بالا رفتن کفیت و استانداردهای بهداشتی و در نتیجه افزایش طول عمرو کاهش مرگ و میرهای ناشی از بیماری ها در تمامی بخش های جامعه و بویژه کودکان و زنان شده است. از دیگر فعالیت های مهم صورت گرفته در زمینه ارتقای ایمنی و بهداشت جامعه می توان به واکسیناسیون گسترده نیز اشاره نمود

از سوی دیگر با گسترش ظرفیت های دانشگاه های علوم پزشکی و زیرساخت های آموزش در دانشکده های بهداشت، تعداد افراد آموزش دیده که بعنوان کادر درمان در بسیاری از دانشگاه ها مشغول به فعالیت هستند بطور قابل ملاحظه ای پس از پیروزی انقلاب اسلامی افزایش داشته است.

 پزشكان و پیراپزشكان شاغل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی

در اواخر رژیم پهلوی حدود 558 مؤسسه درمانی با 57927 تخت در سطح كشور وجود داشت كه براساس جمعیت كشور آمار نامناسبی محسوب می‌شد. این در حالی است که در دهه چهارم انقلاب اسلامی، مراقبت‌هاي بهداشتي اوليه [3]با ارتقاي پوشش 100 % جمعيت شهري و بيش از 94 % جمعيت روستايي كشور همراه بوده است. در عین حال، ايجاد نظام شبكه بهداشتي- درماني به عنوان يك الگوي جهاني با بيش از 18هزار خانه بهداشت و 5 هزار مركز بهداشتي درماني به وقوع پیوسته است. این مراقبت‌ها از طریق ارتقاء تعداد مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به وجود آمده است.

در حالی که در سال ۱۳۵۷، تنها ۳۷ درصد شهرهای کشور دارای بیمارستان بودند، این رقم هم اکنون به بیش از 94 درصد رسیده است. هم اکنون تعداد بیمارستان‌های فعال کشور و تخت بیمارستانی ثابت به ترتیب ۹۱۰ و 148 هزار می‌باشد. در حالی که در سال ۱۳۵۷ این ارقام 556 و 56 هزار بوده است.

 

 

 *داده های بین سال های 1385 تا 1389موجود نمی باشد و در سال 1389 توسط وزارت بهداشت بازنگری شده است.

ماخذ:  نشریه سری زمانی 55 ساله کشور، مرکز آمار ایران

 

در دوران پهلوی برای سراسر جمعیت 36 میلیونی ایران به وسعت تمام شهرهای کشور فقط تعداد محدودی پزشک وجود داشت و روستاهای کشور تنها با 1500 مرکز بهداشت درمانی روستایی بدون پزشک و متخصص رنج می برد. تعداد پزشكان موجود در كشور اعم از پزشك عمومی و متخصص رشته‌های مختلف در سال 1357 حدود 14 هزار نفر بود، این در حالی است كه بخش قابل توجهی از این رقم هم شامل پزشكان خارجی و بیگانه می‌شد. با این حساب٬ باز هم به ازای هر ده هزار نفر حدود 3 /9 پزشك وجود داشت . براساس گزارش بانک جهانی، شاخص پزشک به جمعیت در دوره پس از پیروزی انقلاب ۶ برابر بهبود یافته است.

کشور ایران در سال 56 با 33 میلیون جمعیت، نیازمند ورود پزشک خارجی از سایر کشورها بوده است، اما هم اکنون با جمعیتی بیش از دو برابر و به تبع آن با نیازی بیشتر به پزشک، با رشد تعداد پزشکان در کشور مواجه است. همچنین در زمینه پزشک متخصص نیز از جمعیت 7000 نفر در سال 57 به جمعیت 72.792 پزشک متخصص در حال حاضر رسیده‌ایم و همچنین باید گفت که مردم بسیاری از کشورها به منظور درمان به کشورمان سفر می‌کنند تا تحت نظر پزشکان ایرانی به درمان خود بپردازند. در سال­های اخیر تعداد کادر پزشکی و پیراپزشکی شاغل در دانشگاه های علوم پزشکی دارای روندی صعودی و رو به رشد داشته است. این روند بدون در نظر گرفتن آمار بخش خصوصی بوده و مسلماً با لحاظ نمودن آن این روند قابل ملاحظه خواهد بود.

 ماخذ- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

 

به منظور بررسی  دقیق تر روند صعودی، نسبت پزشکان عمومی، متخصص، فوق تخصص و پرستار در ده هزار نفر جمعیت  را نیز باید مورد بررسی قرار داد.  این نسبت نیز روندی افزایشی را در سال های اخیر نشان می­دهد.

 ماخذ- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

 

علاوه بر اقدامات فوق، اقدامات بهداشتی و سلامتی فراوانی در جهت ارتقای سلامت افراد جامعه و خانواده های ایرانی نیز اجرا شده است که در قبل از پیروی انقلاب اسلامی هرگز به اجرا درنیامده است. برخی از مهم ترین اقدامات شامل موارد زیر است :

1-آنها را ماستقرار برنامه پزشک خانواده در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و مناطق روستایی

2- افزایش تعداد مراکز دندانپزشکی از ۱۰ مرکز به ۷۸ مرکز و افزایش جذب دندانپزشک و بهداشت­کار دهان و دندان

3- افزایش روانپزشکان و روانشناسان در مراکز بهداشتی و درمانی و تاسیس مراکز کاهش آسیب DIC

4- راه اندازی اولین مراکز آموزشی و درمانی سومصرف مواد و مراکز مشاوره و ترک دخانیات در مراکز بهداشتی

5- راه اندازی مرکز سراج جهت تشخیص و غربالگری اختلالات روانی

6-الکترونیک نمودن بخشی از خدمات مانند تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای عموم مردم

7- ثبت خدمات افراد در پرونده الکترونیک سلامت و جمع آوری پرونده های کاغذی و الکترونیکی شدن نسخه نویسی

 8- برقراری نظام های ثبتی (ثبت مرگ-بیماری ها و… ) به صورت جامع و الکترونیک

 9- ادغام برنامه های مدیریت خطر بلایا در برنامه های نظام خدمات اولیه سلامت

 10- ارتقاء آمادگی و تاب آوری جمعیت عمومی در مواجهه با بلایای طبیعی

 11- کاهش شیوع گواتر از ۷۰ درصد به ۱۰ درصد

 12- اجرای برنامه های حذف اختلالات ناشی از کمبود ید

13- کاهش سوء تغذیه در کودکان از طریق  کاهش  شاخص کم وزنی در کودکان زیر ۶ سال از ۹/۶ درصد به ۲/۳۷ درصد و شاخص کوتاه قدی در کودکان زیر ۶ سال از ۱۴درصد به ۴/۸ درصد .

 14- کاهش شاخص کم خونی فقر آهن در  گروههای مخلف سنی : شامل زنان باردار از ۲۰/۳ درصد به ۱۴/۶ در نوجوانان از۱۵/۶ به ۸/۶ درصد ، در کودکان ۶ ساله از ۱۷/۸ درصد  به ۱۱/۹ درصد و در کودکان ۱۵ تا ۲۳ ماهه از ۴۲/۱  درصد به ۱۴/۷ درصد

15-اجرای بر نامه های سلامت بلوغ نوجوانان ( آموزش بیش از ۸۰ درصد دانش آموزان دختر و پسر در سن بلوغ بصورت سالیانه)

 16- سنجش سلامت دانش آموزان پایه اول ابتدایی با هدف جای دهی درست در نظام آموزشی و  مداخلات به هنگام در امر غربالگری سلامت نوآموزان (سنجش سلامت بیش از ۳۲ هزار نوآموز بدو ورود به دبستان بصورت سالیانه)

 17- پیگیری بیماریهای واگیر و غیرواگیر (با تاکید بر پیشگیری از پدیکلوزیس) ( غربالگری بیش از ۸۰ درصد دانش آموزان تمام سنین در زمینه پدیکلوزیس بصورت سالیانه)

 18- ارتقای فعالیت فیزیکی در دانش آموزان ( اجرای برنامه ارتقا فعالیت فیزیکی در بیش از هزار مدرسه )

 19- مکمل یاری ویتامین D و آهن یاری در دانش آموزان و ویتامین D در جوانان

 20-معاینات غربالگری جوانان و دانشجویان ( غربالگری تمام جوانان و دانشجویان هر سه سال یکبار)

 21- ترویج ازدواج سالم و پایدار در جوانان و ... ( آموزش بیش از ۵۰ هزار جوان بصورت سالیانه)

 22-آموزش پیشگیری از رفتارهای مخاطره آمیز در نوجوانان و جوانان (آموزش بیش از ۷۰ هزار جوان بصورت سالیانه)

 23- اجرای برنامه ملی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر آن

24- اجرای برنامه پیشگیری از بیماری تالاسمی ماژور و بروز صفر تالاسمی ماژور در ۱۱ سال متوالی