وابستگى فکرى سرچشمه سایر وابستگی‌ها

امام خمینی(ره) در پیامی به استادان، دانشجویان و دانش ‏آموزان به مناسبت آغاز اولین سال تحصیلی پس از انقلاب در۳۱ شهریور سال ۱۳۵۸می‌فرمایند: «همان طور که کراراً تذکر داده ‏ام بزرگترین وابستگى ملت‌هاى مستضعف به ابرقدرتها و مستکبرین؛ وابستگى فکرى و درونى است، که سایر وابستگی‌ها از آن سرچشمه مى‏ گیرد و تا استقلال فکرى براى ملتى حاصل نشود، استقلال در ابعاد دیگر حاصل نخواهد شد. ... بزرگترین فاجعه براى ملت ما این وابستگى فکرى است که گمان مى‏ کنند همه چیز از غرب [است‏]، و ما در همه ابعاد فقیر هستیم و باید از خارج وارد کنیم» (۱).

پس ابتدا وابستگی فکری و درونی صورت می‌گیرد و نمود بیرونی اش انجام اعمال و بیان گفتار منافی استقلال است. وزیر محترم امور خارجه دولت تدبیر و امید کلامی بر زبان آوردند که قابل نقد جدی است: ایشان در پاسخ به سوال دانشجویی در دانشگاه تهران گفتند: «غربی‌ها از چهار تا تانک و موشک ما نمی‌ترسند. آیا شما فکر کردید آمریکا که با یک بمبش می‌تواند تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیندازد از سیستم دفاعی ما می‌ترسد؟ آیا واقعاً به خاطر قدرت نظامی ماست که آمریکا جلو نمی‌آید؟». چنین کلامی یعنی تحت تأثیر قدرت سخت و نرم دشمن قرار‌گرفتن و فراموشی قدرت معنوی ایران اسلامی.

دکتر ظریف در مصاحبه با پی‌بی‌اس‌نیوز نیز گفتند: «مردم ایران نامزدی را در انتخابات ریاست جمهوری انتخاب کردند که به احترام و تعامل اعتقاد داشته و دارد. این علت حضور ما در پای میز مذاکره است. پیشنهاداتی که ما ارائه کرده‌ایم و امکانات و گزینه‌هایی که ارائه کرده‌ایم دقیقا همان گزینه‌هایی هستند که هشت یا ده سال قبل به جامعه جهانی ارائه کردیم اما جامعه جهانی نتوانست اهمیت این پیشنهادات را درک کند. بعد جامعه جهانی به علت از دست رفتن این فرصت متاسف شد. اکنون آنها فرصت دیگری در اختیار دارند». این‌که جامعه جهانی فرصت گذشته ده سال قبل را از دست داده بگونه ای که موجب تأسفش شد و فرصت کنونی را دریابد، اگر به عنوان یک تاکتیک برای فریب دشمن بر زبان آورده شود تا حدودی قابل پذیرش است اما اگر حاکی از نوعی علاقه و اعتماد به غرب باشد، بوی وابستگی فکری می دهد و اقناع درونی به این‌که آمریکا و غرب پیشرفته، بالاخره کدخدای جهانند و برای پیشرفت کشور حتماً باید با آن‌ها تعامل و سازش داشت.

 

زنجیره وابستگی فکری، سلطه سیاسی، تحمیل اقتصادی

«استعمارگران بدست عمّال سیاسی خود که بر مردم مسلط شده‌اند نظامات اقتصادی ظالمانه‌ای را تحمیل کرده‌ و بر اثر آن مردم به دو دسته تقسیم شده‌اند: ظالم و مظلوم ... ما وظیفه داریم مردم مظلوم و محروم را نجات دهیم» (۲). از کلام امام راحل(ره) استنباط می شود، وابستگی فکری و فرهنگی به کشورهای مستکبر زمینه لازم را برای دخالت‌های سیاسی در کشورهای اسلامی فراهم می کند. میزان و عمق تسلط سیاسی استعمارگران بر کشورها متفاوت است به آن اندازه که در داخل و خارج از یک کشور دخالت سیاسی دارند، نظامات اقتصادی تحمیل می‌کنند. چنان‌چه در مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام، دیپلمات‌های کشور ما، خواسته‌های زیاده‌خواهانه و ظالمانه کشورهای غربی به سرکردگی آمریکا مبنی بر توقف در پیشرفت دانش هسته‌ای را پذیرفته و در مقابل، ستانده قابل توجه و قابل مقایسه‌ای با داده نداشته باشند، آیا نمی‌توان گفت دشمن با ابزار ظالمانه بین المللی در امور کشور ما، نفوذ و دخالت سیاسی کرده و بالتبع تحمیل اقتصادی وارد آورده است؟ درست است که وجبی از خاک کشور به تصرف دشمن درنمی‌آید و کشور مستعمره نمی‌شود همان‌گونه که سابقاً هم نشده است، اما با یک توافق بد که مانع پیشرفت هسته‌ای با کاربردهای فراوان و شگفت انگیز در پزشکی، صنعت، کشاورزی و... شود، حداقل می‌توان گفت در این جنگ همه جانبه با عقب نشینی در میدان دیپلماسی، مرزهای سیاسی، فرهنگی، علمی و اقتصادی ما از سوی دشمن اشغال شده است. این امر در شأن ملت مقاوم و شریف ایران نیست.

 

برخی پیامدهای وابستگی فکری و فرهنگی به مستکبران در دوران پیش از انقلاب

«فرهنگ اساس ملّت است، اساس ملیّت یک ملّت است، اساس استقلال یک ملّت است و لهذا آن‌ها کوشش کرده‏ اند که فرهنگ ما را استعمارى کنند. کوشش کردند که نگذارند انسان پیدا بشود. آنها از انسان مى‏ ترسند، از آدم مى ‏ترسند. آنها کوشش کردند در این سال‌هاى طولانى، و خصوصاً در این پنجاه و چند سال، که رجال در ایران پیدا نشود. تحصیلات را به طورى قرار دادند که رشد تحصیلى و انسانى پیدا نشود. ما را همچو ترساندند، همچو با تبلیغات خودشان ماها را ترساندند که از خودمان مى‏ ترسیدیم، به خودمان اعتماد نداشتیم. اگر یک کسى مریض مى‏ شد مى‏ گفتیم باید برود به خارج، در صورتى که طبیب داشتیم. همچو با ما رفتار کردند و ما را لرزاندند و ما را تهى کردند که اگر مى‏ خواستیم یک راهى را اسفالت کنیم مى‏ گفتیم باید از خارج بیاید با آن‌که داشتیم باید ارتش ما را خارجی‌ها اداره کنند، باید نفت ما را خارجی‌ها بیایند اداره کنند با آن‌که ما داشتیم همه چیز؛ این براى این بود که ما را از این‌که بودیم تهى کردند؛ مغزهاى ما را شستشو کردند. اعتماد به نفس را از بین بردند .... ما همه چیز داریم لکن آنها ما را همچو کردند که خیال کنیم هیچ نداریم» (۳).

 

واردات فکری و فرهنگی دشمن، ابزار تحکیم سلطه

نباید با ساده اندیشی قاجاری و پهلوی پنداشت آن چه آمریکا و غربی ها در قالب قراردادهای اقتصادی مثل اجاره هواپیما، واردات خودرو، صادرات وسایل رفاهی زندگی، ابزار سرگرمی و ... با جمهوری اسلامی ایران منعقد می‌کنند، خیرخواهانه و از روی محبت و دوست داشتن ماست. خیر با هدف نفوذ و تأثیر است که از لحاظ روانی تحت تأثیر قرار گیریم و این قراردادهای متنوع را از مظاهر تمدّن، توسعه، تجدّد و... به حساب آوریم تا افکار عمومی ما خود خواهان آن ها باشد و این همان جنگ نرم دشمن است. «چیزهایی که آن ها به اسم ترقّی و تمدّن به ما می دهند همه برای آن است که سلطه خویش را تحکیم نمایند. شما تصور نکنید که این‌ها برای ما و برای صلاح ما یک قدم بردارند. هر که این تصور را بکند جاهل است» (۴).

در مسأله هسته ای این موضوع به خوبی اثبات می‌شود؛ چرا‌که هم ۶ کشور و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی‌شان و هم آژانس بین المللی انرژی هسته ای به یقین رسیده و اعلام کرده اند که در فعالیت های هسته ای ایران هیچ انحرافی به سمت بمب هسته ای دیده نشده است. حال سوال این است اگر این کشورهای پیشرفته خود واقعاً بدنبال پیشرفت سایرین و حتی صدور علم و تکنولوژی به دیگر کشورها هستند، چه مشکلی با فعالیت های صلح آمیز هسته‌ای ایران اسلامی دارند؟ اگر ما مستقلانه به این دانش دست یابیم بر قدرت سیاسی و اقتصادی ما افزوده خواهد شد و نه تنها وابستگی خود را بطور کامل قطع می کنیم بلکه به الگوی موفق برای سایر کشورها بدل می شویم. پس کشورهای سلطه‌جو اگر در جریان صادرات به کشورهای اسلامی هدفی غیر از تحکیم سلطه می‌داشتند، باید از توفیق علمی امثال کشور ما در دانش هسته ای و سایر پیشرفت ها خوشحال می شدند نه این‌که چوب لای چرخ آن گذاشته و در مسیرش سنگ اندازی کنند. امام خمینی(ره) این حکیم الهی در کلام زیر هشداری به کشورهای اسلامی و حتی افکار عمومی آمریکا و کشورهای غربی می دهند که حقیقت آن در چند سال اخیر و در جریان جنبش ضد وال استریت و مشاهده تحقیر، تمسخر و هتک حرمت ادیان و انبیاء الهی و کتب آسمانی برای همگان روشن شده است؛ «امریکا که دشمن همه ادیان است حتى مسیحیت، امریکا که اصلًا اعتنا به ادیان ندارد و جز منافع خودش را نمى‏ خواهد، حتى منافع امریکایی ها [را] هم نمى‏ خواهد، منافع دولت امریکا را مى‏ خواهد» (۵).

۱-صحیفه امام، ۱۳۷۸/‏۱۰: ۷۸

۲- صحیفه نور، ۱۳۶۸/ ۲۱: ۱۲۹

۳- صحیفه امام، ۱۳۷۸/ ۷: ۵۷

۴- صحیفه نور، ۱۳۶۸ / ۱۰ : ۵۷

۵- صحیفه امام،۱۳۷۸/‏۱۷: ۳۱۲