حضرت فاطمه زهرا (س)، نماینده زنان عصر پیامبراکرم (ص) بودند که نیمی از جامعه را تشکیل می‌دادند، ایشان تلاش داشتند تا نشان دهند بنی امیه توانایی و کار آمدی لازم برای جامعه مسلمان نو پای آن روزگار را ندارد و این جریان حرکتی خطرناک برای اسلام ناب محمدی رقم می‌زند. ولایت مداری، ایمان، همسرداری و تربیت بهترین و شریف ترین مخلوقات خداوند از ایشان الگو و اسوه ای بی نظیر ساخته است.

با توجه به قرارگرفتن در ایام فاطمیه و سالروز شهادت آن حضرت در گفت و گو با " ایرج یارمحمدی" مسئول واحد قرآن تبلیغات اسلامی ملایر و مدرس دانشگاه به واکاوی شخصیت برجسته این بانو پرداختیم که در پی می آید:

ابعاد کرامتی و شخصیتی بزرگ ترین زن عالم، حضرت زهرا (س) را بیان کنید؟

ابعاد کرامت و شخصیت والای حضرت صدیقه طاهره زهرای مرضیه (س) بسیار وسیع و گسترده است که بدون شک رسیدن به همه ابعاد در خور علم و دانش اندک ما نیست، اما می توان با تامل به برخی از این جوانب گسترده پی برد. ایشان دارای ابعاد کرامتی و شخصیتی فراوانی بودند که از آن جمله می توان به الگوی کامل یک زن مسلمان در حجاب اسلامی و پوشش اسلامی، الگوی صبر و استقامت، شجاعت و قهرمانی، پاکدامنی، حیا و عفت، وارستگی‌ از وابستگی های دنیوی، مظهر طهارت روح، انفاق اموال خود، پارسایی و خدا ترسی، عبادت خاشعانه و خالصانه به درگاه الهی، علم و دانش، تقوای الهی، پاسداری از حریم ولایت در قالب مبارزات سیاسی و اجتماعی و مبلغه دین نبوی و اسلام بالاخص برای بانوان، اشاره کرد.

چه آیاتی در شأن حضرت زهرا(س) نازل شده است؟

حضرت فاطمۀ زهرا(س) به عنوان تنها فرزند کسی که قرآن بر او نازل شده است بهترین مبیّن و مفسّر آیات قرآن و بیان کننده مفاهیم والای قرآن کریم است، در قرآن کریم آیات متعددی در شان مقام و منزلت ایشان آمده است که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

■ سوره کوثر: در این سوره مبارکه که با اهانت به پیامبر اعظم (ص) به عنوان ابتر بودن است خداوند وجود پر خیر و برکت حضرت زهرای مرضیه(سلام الله علیها) را به عنوان پاسخ به اهانت ها قرار داد در حالی که نسل پیامبر از دخترش فاطمه ادامه پیدا کرده و همان نسل است که امامت برعهده او نهاده شده است، بر اساس گزارش تفسیر نمونه بسیاری از علمای شیعه مصداق کوثر را در این سوره حضرت فاطمه (س) دانسته‌اند.

■ سوره قدر: امام صادق‌می‌فرماید: "إنّـآ أنزلْنـه‌ فی لیْلة‌ الْقدْر"  مراد از "لیلة‌" حضرت زهرا، و مراد از "قدر"، خداوند است‌. پس هر کسی که فاطمه را به درستی بشناسد، لیله القدر را درک کرده است و فاطمه به این نام، نام گذاری شده، به خاطر آن‌ که مردم از شناخت او عاجزند.

■ آیۀ مباهله (آیه ۶۱ سوره آل عمران): واقعه مباهله واقعه‌ای مربوط به سال نهم یا دهم هجری است، وقتی مسیحیان نجران از روی لجاجت و عناد سخن پیامبر را درباره یگانگی آفریدگار و شخصیت حضرت عیسی (ع) نپذیرفتند، آیه نازل شد که"  پس هرکس با تو درباره عیسی در مقام مجادله برآید بعد از آنکه به احوال او آگاهی یافتی، بگو: بیایید ما و شما فرزندان و زنان و کسانی را که به منزله خودمان هستند بخوانیم، سپس به مباهله برخیزیم تا دروغگویان و کافران را به لعن و عذاب خدا گرفتار سازیم."

پیامبر(ص) در موعد مقرر به همراه خویش امام حسن و امام حسین(ع)، حضرت فاطمه(س) و دامادش حضرت علی(ع) را آورد. رسول خدا در مقام امتثال این فرمان در برابر کلمه (نسائنا) حضرت  فاطمه (س) را آورد، که مقام حضرت زهرا (س) در همراهی پیامبر مشخص می شود.

■ آیۀ تطهیر: (آیه ۳۳ سوره احزاب): این آیه بیان می‌کند که اراده خداوند بر این امر تعلق گرفته است که اهل بیت پیامبر (ص) از هر پلیدی پاک باشند و در شأن امام علی(ع) ، حضرت فاطمۀ زهرا(س) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نازل شده است.

■ آیه مودت: (آیه ۲۳ سوره شوری): سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کند وقتی که آیه ۲۳ نازل شد. گفتند: یا رسول اللّه اقربا و خویشاوندان شما چه کسانی هستند که مودت و دوستی آن‌ها بر ما واجب گردیده است، فرمود: علی و فاطمه و حسن و حسین

■سوره هل اتی (سوره انسان): آیه اطْعام هشتمین آیه از سوره انسان است که بر اساس احادیث و طبق نظر مفسران شیعه و برخی از اهل سنت، حضرت علی (ع) و فاطمه (س) و حسنین (ع) و خادم آنها فضه سه روز روزه گرفتند و هر سه روز هنگام افطار با اینکه خود گرسنه بودند، همه غذایشان را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند.

بانوان چگونه می‌توانند در زندگی شخصی، اجتماعی و زناشویی حضرت فاطمه (س) را الگوی خود قرار دهند؟

شخصیت و مجاهدت‌های حضرت فاطمه زهرا(س) از زوایای گوناگون، پیام‌ها و درس های بی ‌نظیری برای ما انسان ها بالاخص بانوان به‌همراه دارد؛ شخصیتی که به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی یک الگو است، ایشان زیباترین، متعالی‌ترین و مقدس‌ترین الگو برای زنان مسلمان بلکه همه زنان جهان بوده و یک الگو و اسوه به تمام معنا برای همه مسلمانان به شمار می روند.

شخصیت برجسته این حضرت در بعد زندگی شخصی، مهریه و جهیزیه ساده، الگوی خانه‌داری و شوهرداری، تربیت کامل و جامع فرزندانش امام حسن(ع) و امام حسین (ع) و دختران، همسری مورد رضایت مولا علی (ع) و پرستار و غمگسار پیغمبر (ص) در مبارزات به طوری که ملقب شد به " ام ابیها"، بی نظیر است.

داشتن کلام نیکو در مخاطب قراردادن مولا علی (ع)، ساده زیستی در طول زندگی و صبر و شکیبایی، در بعد زندگی اجتماعی و سیاسی، جمع بین زندگی خانوادگی و وظایف یک انسان مجاهد، تحمل انواع سختی‌ها در مسیر جهاد فی‌ سبیل ‌اللّه، یک رهبر به تمام معنا در رهبری جامعه بالاخص زنان، جهاد در راه دفاع از امامت و ولایت، کانونی برای مراجعات مردم و مسلمانان، نیکی و احسان به مستمندان و نقش ‌آفرینی فعال در جامعه از برجستگی های شخصیت والای حضرت فاطمه زهرا(س) به شمار می رود.

چرا حضرت زهرا (س) هرگز از امیرالمومنین چیزی درخواست نمی‌کرد؟

بنابر فرموده حضرت علی(ع)، آمده است که حضرت فاطمه (س) برای خودش چیزی از من نخواست، مبادا من نتوانم آن را فراهم کنم و شرمنده شوم. زیرا می دانست حضرت علی(ع) از نظر مالی با توجه به مناعت طبع و تقوایی که دارند، در تنگنا است و شاید نتواند خواسته او را فراهم کند و شرمنده شود.

چرا شناخت زندگانی حضرت فاطمه (س) از ارزش فراوانی برخوردار است؟

از ویژگی های مهم حضرت فاطمه (س) این بود که آن بزرگوار بهترین یار و یاور شوهرش علی (ع) در اجرای فرامین الهی بود، پیامبر(ص) از علی(ع) سوال کرد: همسرت را چگونه یافتی؟ و علی(ع) پاسخ گفت: بهترین یار و یاور برای اطاعت و بندگی خدا. حضرت زهرا(س) الگوی یک بانوی اسلامی بدون نظیر است، شناخت زندگی اش برهمه ما برای تاسی به آن بزرگوار از ارزش و جایگاه بالایی برخوردار است.

دلیل ازدواج حضرت زهرا (س) با امیرالمومنین با وجود اینکه خواستگاران ثروتمندی داشت چه بود؟

از جمله نکات مهم زندگی حضرت فاطمه(س) ازدواج آن حضرت بود، ایشان خواستگارانی بسیار در میان صحابه داشت که از نظر مالی در رتبه های بالایی قرار داشتند اما رسول خدا همچنان مسأله را به نظر خداوند موکول می‌ کرد تا سرانجام جبرئیل بر پیامبر (ص) نازل شد و گفت: ای محمد! خدا بر تو سلام می‌رساند و می‌فرماید فاطمه را به عقد علی درآور، خداوند علی را برای فاطمه و فاطمه را برای علی پسندیده است.

نکته حایز اهمیت در این پیوند آسمانی که باید به آن اشاره کرد کفویت این زن و شوهر معصوم یعنی فاطمه(س) و علی(ع) است؛ اگر به کتاب بحار الانوار جلد۴۳  مراجعه کنید حدیثی را می بینید که حجت را بر همه تمام می کند آنجا که  رسول خدا (ص) فرمودند: خدایم مرا فرمود: " اگر علی را نمی‏‏‌آفریدم، برای دختت فاطمه روی زمین هم کفوی نبود." در واقع دلیل اصلی این ازدواج یکی اراده الهی بر این موضوع می باشد و دیگری کفویت، همتایی و همانندی است.

فاطمه زهرا سلام الله علیها الگوی حضور اجتماعی و سیاسی زن مسلمان در جامعه است، در این رابطه توضیح دهید

بررسی الگوی رفتاری حضرت زهرا علیها السلام نشانه ایستادگی وی در برابر ظلم و جور در دوران پس از پیامبر است که همه ضوابط دینی خاص زنان را رعایت کرد و دلاورانه در عرصه عمومی حضور داشت و حساسیت درباره امور پیرامونی را به نمایش گذاشت که از حق انسانی زن مسلمان ناشی می‌شود.

فاطمه (س) به خوبی در ایفای رسالت خویش در صحنه مبارزات سیاسی نشان داد که عنصر پیونددهنده بین رسالت و امامت است. اسلام هرگز نقش انسانی زن را در زندگی اجتماعی کوچک نمی ‌شمرد، اما درباره چگونگی شرکت زن در مسائل اجتماعی، ضوابطی قرار داده است، زن تربیت‌ شده در این الگوی انسانی، مانند فاطمه علیها السلام، حضوری انسان‌ساز و جامعه ‌ساز در جامعه و مدیریت اجتماعی دارد؛ حضوری که جدی و بجاست و بی‌طرفانه نیست.

او نشان داد که زنان مسلمان جامعه اسلامی می‌توانند برای دفاع از اسلام و قرآن، مقتدرانه و با حفظ حریم‌ها و حرمت‌ها وارد صحنه شوند و او را الگوی خود قرار دهند؛ همان‌طور که رهبر فرزانه انقلاب فرمود: " زنان مسلمان در زندگی شخصی، اجتماعی و خانوادگی خود باید زندگی حضرت فاطمه علیها السلام را از باب خردمندی، فرزانگی و عقل و معرفت، الگو و سرمشق قرار دهند و از بعد عبادت، مجاهدت، حضور در صحنه تصمیم‌ گیری‌های عظیم اجتماعی، خانه‌داری، همسرداری و تربیت فرزندان صالح از زهرای اطهر پیروی کنند."

ضوابط  اسلام برای حضور زنان در اجتماع چیست؟

 زنان با حفظ ضوابط، می‌توانند مانند مردان در نقش‌های اجتماعی، حضور فعال داشته باشند. هرگاه قرآن از کمالات و ارزش‌های والای انسانی سخن می‌گوید، زنان را نیز همدوش و همسان مردان مطرح می‌کند. زهرای مرضیه با زندگی و مبارزه خود در عرصه‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، عبادی، خانه‌داری، همسرداری، تربیت فرزند در صحنه‌های سیاسی نشان داد، زن می‌تواند با حفظ حریم عفّت و ارزش‌های انسانی در همه عرصه‌های جامعه حضور داشته باشد. اسلام چنین می‌خواهد که زن همچون مرد، در همه عرصه‌های جامعه، عنصری فعّال و پویا باشد. بنابراین، دخت گرامی پیامبر (ص) با اخلاق، رفتار و کارنامه عملی و فکری خویش، مکتبی را برای زنان پایه ‌گذاری کرد که چشمه  تکامل، تعالی و چشمه‌ سار والای کرامت انسانی است.

زنان امروز نیز با پیروی از این الگوی برتر می‌توانند ارزش‌های دینی را گسترش دهند و با ایجاد حس مسئولیت ‌پذیری، خودسازی، روحیه شهادت‌طلبی، دفاع، انفاق، ایثار، پایداری و صبر، تلاش کنند در جهان امروز به جایگاه حقیقی خویش دست یابند و بدین وسیله، مسیر فاطمی را ادامه دهند.

چگونه می توان با استفاده از " فرهنگ فاطمی" با تهاجم فرهنگی دشمن مقابله کرد؟

یکی از راه‌های مبارزه با تهاجم فرهنگی و در امان ماندن از این تهاجم همه جانبه، داشتن الگوهای مناسب است تا انسان با اقتدا به آن‌ها بتواند به سرمنزل مقصود دست یابد و در مصاف زندگی پیروز میدان شود.

نظر به اینکه در تهاجم فرهنگی دشمن کانون خانواده و در رأس آن " زن" را به عنوان محور اساسی تحکیم بنیان خانواده در تیر رس حملات خود قرار داده است بدون شک تأسّی به اسوه و الگوی برتر زنان جهان، حضرت زهرا علیهاالسلام گامی نوین در این مبارزه است که زن مسلمان در اقصی نقاط جهان می تواند با تکیه بر الگوی عملی فاطمی، به خودباوری و احیای هویّت اسلامی دست پیدا کند.

زنان امروز نیز با تأسّی به حضرت زهرا(س) اسوه و الگوی برتر زنان ، می توانند به گسترش ارزش های دینی بپردازند و با ایجاد حسّ مسئولیت پذیری، خودسازی، روحیه شهادت طلبی، دفاع از ارزش های دینی، انفاق و ایثار و استقامت و پایداری و صبر، تلاش کنند تا در جهان امروز، به جایگاه حقیقی خویش دست یابند و بدین وسیله با تکیه بر هویّت اسلامی، با حفظ حجاب به عنوان نماد استقامت و پایداری، مسیر فاطمی را ادامه دهند. بی سبب نیست که حضرت ولیعصر (عج) الگوی تمام عیار خویش را در زمان ظهور این گونه معرفی می کند" دختر رسول خدا، فاطمه زهرا علیهاالسلام برای من، اسوه ای نیکو و شایسته است."

به نظر شما چگونه می توان شخصیت حضرت فاطمه (س) را به جوانان نسل سوم و چهارم انقلاب معرفی کرد؟

نسل جوان بر اساس سلیقه و علایق خود دوستدار زیبایی است و به نظر من زیبایی‌های زندگی حضرت فاطمه (س) باید برای نسل جوان جامعه بازگو شود، تا نسل جوان ما با این زیبایی های زندگی حضرت زهرا آشنا شوند و ایشان را به عنوان الگوی و اسطوره زندگی خود انتخاب کنند.

ایام فاطمیه فرصتی ارزشمند برای شناخت درست از ابعاد وجودی بزرگ بانوی جهان بشریت است تا در کنار این معرفت آحاد جامعه خود را بیشتر به این شخصیت بزرگ نزدیک کنند. بدون شک آشنایی نسل جوان کشور با سیره و زندگی حضرت زهرا (س) زمینه ساز ایجاد آینده روشن برای نسل جوان است.

علمای اهل سنت چه گفتاری درباره شخصیت حضرت فاطمه(علیها السلام) دارند؟

ابعاد شخصیتی وجود مقدس حضرت‌ صدیقه‌ طاهره(س) چنان گسترده و دریای فضایل ایشان چنان بی‌کران است که زبان تمام علما در سرتاسر تاریخ از توصیف شایسته ایشان قاصر بوده است. فضایل و کرامات حضرت‌صدیقه ‌طاهره (س) از دید علما و بزرگان اهل تسنن نیز پوشیده نمانده و شخصیت فاطمه زهرا (س)، در روایات اهل تسنن به عنوان بانویی جامع فضائل انسانی ترسیم شده است.

حضرت زهرا (س) در نزد اهل سنت نیز به عنوان "سیده نساء العالمین" شهرت دارد، از عایشه نیز نقل است که پیامبر اکرم، فاطمه را بهترین زنان عالم خوانده است. سیوطی می‌گوید" ما عقیده داریم برترین زنان عالم، مریم و فاطمه(س)اند". آلوسی می‌گوید: در حدیث آمده است" حضرت فاطمه (بتول) برترین زنان پیشین و پسین است، با این حدیث، افضل بودن فاطمه(س) بر تمام زنان ثابت می‌شود."

بسیاری از علمای اهل سنت مثل محمد بن عبدالوهاب، ابن حجر، ذهبی، ابن ابی الحدید و... درباره شخصیت فاطمه(س) گفته اند" پیامبر(ص) فاطمه(س) را زیاد دوست می داشت و او را احترام می کرد و برایش بلند می شد و او را پاره تن خود و سرور زنان می نامید؛ فاطمه(س) صاحب اخلاقی نیکو و ملکاتی شریف و طبیعتی نجیب، صابر، متدین، نیکوکار، عفیف، قانع و شکر گزار خداوند بود."

با آنکه احادیث زیادی در باب فضایل و مناقب حضرت زهرا(س)، در کتب اهل سنت وجود دارد اما به عنوان نمونه یکی از معروفترین این روایات، حدیث معروف پیامبر(ص) است که" فاطمه پاره وجود من است، هر که او را بیازارد مرا آزرده است"، سند این روایت معتبر در چهار منبع معتبر اهل سنت آمده است که عبارتند از السنن الکبری ج ۱۰ باب من قال: لا تجوز شهادة الوالد لولده ص ۲۰۱- کنز العمّال ج ۱۳ ص ۹۶ - نور الأبصار ص۵۲ -  ینابیع المودّة ج ۲ ص ۳۲۲.

همواره این سوال در ذهن مسلمانان وجود داشته است که چرا مزار شخصیت بزرگی همانند حضرت زهرا (س) مخفی است، پاسخ شما به این پرسش چیست؟

علّت مخفی بودن محلّ دفن فاطمه(س) آنگونه که مخالف و موافق نقل کرده اند این است که آن حضرت به امیرمؤمنان(ع) سفارش کرد تا او را شبانه دفن کند تا آنان که او را اذیّت کرده و از ارث پدرش محروم کرده بودند، بر وی نماز نخوانند.

پس پنهان ماندن مزار مطهر آن حضرت رمز و رازی دارد که باید ذهن مردم را متوجه این موضوع کند که مظلومیت حضرت زهرا(س) در طول تاریخ منقوش بماند تا نسل‌های بعدی و امت اسلامی نیز همواره به دنبال یافتن پاسخی برای آن باشد چراکه انحرافی در اصل حاکمیت اداره جامعه اسلامی شکل گرفته بود که این انحراف، اعتراض عمیق حضرت زهرا(س) را رقم زد.