راهکارهای اجرایی شدن شعار سال/ اکسیر «تولید» محقق می‌شود؟
شعار سال، برنامه و نقشه راهی است که بنابر آمارها در سال‌های اخیر، فاصله زیادی تا تحقق آنها داشته‌ایم، اما کنشگران سیاسی و مسئولان برای تحقق شعار سال۱۴۰۱، عزم جدی و راهکارهای جدیدی دارند.
سنت نامگذاری سال جدید، از سال ۷۸ توسط رهبر معظم انقلاب پایه‌گذاری شد؛ سنتی که هدف آن توجه و تمرکز ویژه بر ارزش، مسیر یا راهکاری است که با توجه به شرایط کشور کارساز واقع خواهد شد.
اصلی‌ترین مخاطبان این نامگذاری‌ها، قوای سه‌گانه کشور، نهادها و ارگان‌های مختلف و بطور کلی همه کسانی بوده‌اند که در کشورداری نقشی داشته‌اند، اما «دولت» به عنوان اصلی‌ترین مجری برنامه‌های کشور در صدر لیست مخاطبان قرار داشته و دارد.
با تشدید جنگ اقتصادی و سخت شدن شرایط معیشتی، شعارهای سال نیز رنگ و بوی اقتصادی به خود گرفتند تا مسئولان را به سمت بهبود شرایط سوق دهند؛ اولین بار «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» به عنوان یک شعار اقتصادی برای سال ۹۱ اعلام شد.
«تولید»؛ راهبرد شعار هر سال
تاکید بر موضوعات اقتصادی در طول دهه گذشته تداوم یافت و نهایتاً در چهار سال اخیر، «تولید» به عنوان راهبردی مهم در شعار سال مورد تاکید بیشتری قرار گرفت و هربار به صورت جزئی‌تر به آن پرداخته شد.
بعد از آنکه، «اقتصاد مقاومتی، تولید – اشتغال» برای سال ۹۶، «حمایت از کالای ایرانی» برای سال ۹۷، «رونق تولید» برای سال ۹۸، «جهش تولید» برای سال ۹۹ و در آخر «تولید، پشتیبانی، مانع‌زدایی‌ها» سال گذشته به عنوان شعار اعلام شدند، مقام معظم رهبری این بار هم، تولید را مبنای برنامه‌های سال پیش رو قرار دادند و «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» را برای شعار آغاز قرن پانزدهم هجری خورشیدی انتخاب کردند.
ایشان در سخنرانی نوروزی خود در اول فروردین بیان کردند: «در این چند ساله بنده برای شعار سال، تولید را عمدتاً محور قرار دادم با یک قیدی، با یک خصوصیتی. علت هم این است که تولید کلید حل مشکلات اقتصادی کشور است. تولید ملّی در واقع راه اصلی عبور از سختی‌ها و دشواری‌های اقتصادی برای کشور است.»
رهبر انقلاب درباره علت تمرکز بر روی تولید و نتایج تقویت آن خاطرنشان کردند: «مهمترین مسائل اقتصادی کشور را مسئله تولید، رواج تولید ملّی و رونق تولید ملّی، حل می‌کند. طبیعت تولید این است که ما روی تولید تکیه کردیم؛ یعنی رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد، اشتغال ایجاد می‌کند، تورّم را کاهش می‌دهد، درآمد سرانه را افزایش می‌دهد، رفاه عمومی ایجاد می‌کند. علاوه بر این دارای تأثیرات روانی است؛ اعتماد به نفس ملّی را بالا می‌برد، احساس عزتمندی را در ملّت به وجود می‌آورد. تولید، یک چنین اکسیری است.»
به نظر می‌رسد تکرار و تداوم موضوعات اقتصادی در شعار سال‌های اخیر، علاوه بر آنکه اهمیت توجه ویژه به این حوزه و حل مشکلات آن را نشان می‌دهد، می‌تواند حاکی از آن باشد که اهداف و برنامه‌ها آنطور که مد نظر بوده است محقق نشده و جامه عمل به آنها پوشانده نشده است.
این همان نکته‌ای است که مقام معظم رهبری نیز در بیانات خود بر آن تاکید کردند و تذکر دادند: «من درخواست مؤکّد دارم، سال گذشته هم این را گفتم که اکتفا نکنند دوستان به اینکه حالا روی کاغذهای سربرگ‌های دستگاه‌های گوناگون بنویسند این عبارت را؛ یا مثلاً فرض کنید که یک تابلو درست کنند در خیابان بزنند؛ اینها کار نیست. عمده این است که به معنای واقعی کلمه روی این سیاستگذاری بشود.»
تاکید دولت بر اجرایی شدن شعار سال / تمام ظرفیت دولت به کار گرفته می‌شود
نگرانی‌ها برای بر زمین ماندن شعار سال در حالی است که دولت سیزدهم اولین نوروز خود را گذرانده و امیدها برای تحقق برنامه‌ها و اهداف نامگذاری سال جدید، جان تازه گرفته است. «مالک شریعتی» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «چند هفته قبل طرح جهش تولید دانش بنیان با تأیید شورای نگهبان به قانون تبدیل و توسط رئیس جمهور ابلاغ شد. پارسال مجلس انقلابی تصویب و امسال دولت مردمی اجرا خواهد کرد.»
آنچه شریعتی بدان پرداخته بود در اولین جلسه هیئت دولت در سال ۱۴۰۱ مورد تائید و تأکید رئیس‌جمهور قرار گرفت. حجت‌الاسلام «سید ابراهیم رئیسی» در رابطه با شعار سال جدید توضیحات و راهکارهای متفاوتی را عنوان کرد و گفت: «تولید محوری اصلی و اکسیر شعار سال تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین است. باید تمام تلاش خود را برای رونق تولید با محور دانش‌بنیان و اشتغال‌زا بودن به کار بگیریم. همه اعضای دولت موظف هستند در فواصل منظم یک یا دو ماهه گزارش عملکرد خود در تحقق شعار سال را ارائه دهند.»
از سوی دیگر، «محمد مخبر» معاون اول رئیس جمهور ۶ فروردین ماه اولین جلسه برنامه‌ریزی تحقق شعار سال را در پاستور تشکیل داد و خطاب به دولتی‌ها، تصریح کرد: نامگذاری امسال از سوی مقام معظم رهبری تنها در حد شعار و اقدامات تبلیغاتی نخواهد بود بلکه تمام امکانات، ظرفیت‌ها و تلاش اعضای دولت سیزدهم برای تحقق این شعار به کار گرفته می‌شود.
ستادی برای اجرایی کردن شعار سال تشکیل شود / لزوم توجه دولت به قانون مجلس
کارشناسان بسیاری معتقدند برای تحقق شعار سال، باید دستگاه‌ها و نهادهای مختلف، شرح وظایف جزئی خود را بدانند و در بازه‌های زمانی مشخص گزارش دقیقی از پیشبرد آنها را ارائه کنند. «حبیب‌الله بوربور» دبیرکل جمعیت وفاداران انقلاب اسلامی با ارائه راهکاری برای وظایف قوای سه‌گانه می‌گوید: «باید در هر یک از قوا، ستادی برای اجرایی کردن شعار سال تشکیل شود تا بتوان مشکلات را حل کرد.»
همسویی دولت و مجلس برای تحقق هرچه بیشتر شعار سال جدید هم امیدی در بین کنشگران سیاسی و اقتصادی ایجاد کرده است. «زهره الهیان» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بر نقش قانون‌گذار مجلس و اجرای دولت در راستای تحقق یافتن اهداف شعار سال ۱۴۰۱ تاکید دارد و می‌گوید: «مجلس شورای اسلامی چندی پیش طرح جهش تولید دانش بنیان را به تصویب رساند و باید به طور جدی پیگیر اجرایی شدن این طرح با توجه به شعار سال باشیم. دولت هم باید همکاری لازم را برای اجرای قانون جهش تولید دانش بنیان داشته باشد و لازم است تسهیلات و امکانات لازم را به تولیدکنندگانی که در این مسیر گام برمی‌دارند، اختصاص دهد.»
محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی هم روز گذشته در اولین جلسه مجلس در سال ۱۴۰۱ در نطق پیش از دستور خود با اشاره به نامگذاری سال جدید، گفت: مجلس انقلابی بعد از ۱۸ ماه تلاش در روزهای پایانی سال گذشته قانون جهش تولید دانش بنیان را نهایی کرد و امروز که رهبر انقلاب حمایت از تولید دانش بنیان را اولویت سال ۱۴۰۱ قرار داده‌اند، خوشحالیم که مجلس پیشاپیش رسالت خود را به انجام رسانده است و از ابتدای سال جاری پشتیبانی‌های قانونی و ریل گذاری لازم برای حمایت از تولید دانش بنیان در دسترس مدیران اجرایی قرار گرفته است و ضروری است با تصویب فوری و دقیق آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی از این فرصت بهترین استفاده صورت گیرد.
«دانش بنیان» و «اشتغال آفرینی»، تجویز نسخه برای عبور از مشکلات است
به اعتقاد کارشناسان، تحقق آنچه در سال‌های اخیر به عنوان شعار سال انتخاب شده، نه تنها به پیشرفت و توسعه کشور در حوزه‌های مختلف کمک می‌کند؛ بلکه راه‌حل رفع بسیاری از مشکلات موجود است. «حسین کنعانی مقدم» دبیر سیاسی جبهه ایستادگی معتقد است: «اگر دولت به دو مسئله حیاتی دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی بپردازد، می‌تواند از مشکلات اقتصادی، فشار حداکثری، تهدیدها و تحریم‌ها عبور کند.»
با وجود اینکه دولت اصلی‌ترین مجری این نقطه نظرات است، اما شعارهای سال همواره گروه‌هایی از آحاد مردم و جامعه را مخاطب خود قرار داده و وظایفی را نیز به آنها سپرده است. «فتح‌الله توسلی» رئیس کمیته دیپلماسی اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این باره می‌گوید: «اگرچه اولین مخاطبان شعار سال جدید همه دستگاه‌ها و کسانی هستند که در اداره کشور نقش دارند اما در مرحله بعد همه فرزندان کشور، دانشجویان، محققان و دانشمندان کشور موظف هستند آنچه آموخته‌اند را به حوزه تولید بیاورند و علم خود را به مرحله تولیدات داخلی برسانند. این راه اقتصاد کشور را پایدار خواهد کرد.»
اکسیر «تولید» محقق می‌شود؟
به هرحال، آنچه مشخص است با توجه به تذکرات رهبر انقلاب و شرایط معیشتی مردم، مسئولان عزم دارند برای اجرایی شدن این شعار گام‌های جدی‌تری نسبت به گذشته بردارند و در این راستا تحرکات خود را آغاز کرده‌اند و انتظار می‌رود در عمل نیز اجرایی شود.
رئیس‌جمهور نیز در نخستین جلسه هیئت دولت در سال جدید گفت: رهبر معظم انقلاب فرمودند که این دولت امید را در دل‌های مردم زنده کرده و افزایش داده است. همه کارگزاران دولت وظیفه دارند اقداماتی را که امید مردم را افزون می‌کند، بیشتر مورد توجه و تاکید قرار دهند. ایشان همچنین فرمودند که امید به اجرای سیاست‌های کلی و اعلامی در این دولت وجود دارد. راه افزون کردن این امیدواری این است که دولت حقیقتاً در جهت اجرای سیاست‌ها و از جمله سیاست و شعار سال ۱۴۰۱ تلاش مضاعف کرده و گزارش عملکرد روشنی هم خدمت ایشان و هم برای مردم داشته باشد.»
خوف از آنکه «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» مثل شعار سال‌های قبل صرفاً روی بیلبوردهای شهر و سربرگ ادارات باقی بماند و امید به اینکه دولت تازه‌نفس سیزدهم با رویکرد جدید خود بتواند شعار سال را محقق کند، بسیار است و توأمان توسط مردم سنجیده می‌شوند. باید منتظر ماند و دید سال بعد، مقام معظم رهبری از مسئولان برای اجرای همه‌جانبه این شعار قدردانی می‌کنند یا بار دیگر درباره سیاستگذاری در راستای تحقق اهداف تذکر می‌دهند.
