معصومه، کریمه اهل بیت، طاهره، حمیده، رشیده، تقیه، مرضیه، رضیه و ‌اخت الرضا از جمله القاب حضرت معصومه(س) به شمار می روند. فاطمه معصومه(س) در ۱۳۷ هجری در خانه امام موسی کاظم(ع) پا به عرصه وجود نهاد و در فضایی آراسته به فضیلت اخلاقی رشد کرد و با تعلیم و تربیت پدر و برادرش امام رضا(ع) در علم و طهارت زبانزد عام و خاص شد تا آنجا که از موقعیت معصوم برخوردار شد و امام رضا(ع) آن حضرت را «معصومه» لقب داد.

جلوه های مدیریتی حضرت معصومه(س)

آن بانوی پرهیزکار زمانی حرکت خود را از مدینه آغاز کرد که مامون با احضار امام رضا(ع) به مرو و واگذاری ولایت عهدی به او قصد اجرای اهداف شوم و مغرضانه ای را نسبت به آن حضرت و تنها ماندن او و در نتیجه جلوگیری از تدارک قیام سیاسی- نظامی داشت و نیز از جمله اهداف او در نظر گرفتن دقیق و همه جانبه آن امام همام(ع) و مخدوش ساختن چهره معنوی و الهی آن حضرت(ع) بود تا به مردم اینگونه القا شود که امامان شما هم دنیا خواه هستند و اگر دنیا به آنها رو کند، آنها نیز بی میل و رغبت به دنیا نیستند و حضرت فاطمه معصومه(س) با در نظر گرفتن شرایط دشواری که برادر او در آن قرار گرفته بود، تصمیم گرفت به یاری او بشتابد و اهداف خبیثانه ماموران را نقش بر آب کند. اینکه حضرت معصومه(س) با شماری از پیروان و دوستداران اهل بیت(ع) به طرف مرو حرکت کرد، جز برای یاری رساندن به برادر بزرگوارش نبود و این حرکت او بی شباهت به رسالت فاطمه زهرا(س) در حمایت از امام علی(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) نیست. فاطمه معصومه(س) در مسیر حرکت خود با گفتار روشنگرانه مردم مناطق مختلف را با مبانی عمیق اسلام و آراء و افکار اهل بیت(ع) آشنا می کرد و با نقل احادیث خاندان عترت و طهارت مردم را از میان ظلمت های گمراه کننده حکام عباسی به طرف نور و روشنایی هدایت و رهنمون می کرد و این ندای بلند و رسای او بود که در گوش مردم طنین می افکند.

رسوایی حکومت جور عباسی

گفته شده است، یکی از اهداف مامون عباسی این بود که القاء کند، امام رضا(ع) با کمال میل و رضایت باطنی منصب حکومتی را قبول کرده است و او اکنون شخص دوم مملکت به شمار می رود اما همگان با خروج حضرت معصومه(س) که خواهر گرانقدر آن حضرت بود و مقابله او با ماموران عباسی و مسموم شدن وی به دست حکومت عباسی فهمیدند که معنای ولایت عهدی چیزی جز یک فریب نیست. به یقین این حرکت حساب شده آن حضرت(س) صفحه ای درخشان از عمق بصیرت و روشن بینی آن بانوی پرهیزکار است که در شرایط حساس آن دوران این وظیفه را به بهترین وجه، انجام داد.

مدیریت بحران

از جمله اساسی‌ترین وظایف یک رهبر و مدیر این است که در شرایط خاص و اضطراری بهترین و حساب شده ترین تصمیم را بگیرد و این از مهمترین شاخص های یک مدیر است و در حرکت با بصیرت حضرت معصومه(س) به بهترین شکل اجرا شد زیرا او در بحرانی ترین شرایط و سخت ترین وضعیت، یعنی زمانی که از یک طرف برادران و خویشاوندان او به شهادت رسیده اند و خود او هم از بیماری و اندوه رنج می برد، دقیق ترین و دوراندیشانه ترین تصمیم را می گیرد و راهی قم می شود و در اینجا می فرماید: از پدرم شنیدم که قم مرکز شیعیان است. اما رفتن به قم یک تصمیم دفعی و بدون آینده نگری نبوده بلکه بر اساس یک طرح عمیق و دور اندیشانه و بر پایه یک استراتژی از پیش طراحی شده بود که قلب تاریخ حیات بشری را نشانه رفته و آرمان ها و اهداف بلند مدت شیعه را هدف گرفته بود.

صاحب مقام عصمت

والاترین مقام عصمت از گناه و اشتباه مخصوص رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و حضرت زهرا(س) است اما شخصیتی چون حضرت فاطمه معصومه(س) که اطاعت پروردگار کرده و دامن خویش را از رذایل اخلاقی مبرا کرده و به درجه عالی از تقوا و طهارت رسیده است که از نظر عوام و خواص فردی مصون از گناه به شمار می‌آید، برایش مقام طهارت قلبی متصور است. چنانچه در فرازی از زیارتنامه غیرمعروفه او می‌خوانیم: «سلام بر تو ای بانوی پاک و ستایش شده نیکوکردار و هدایت‌شده پرهیزگار وارسته» علاوه بر این حضرت امام رضا(ع) که فرمود: «هرکس فاطمه معصومه(س) را در قم زیارت کند مثل آن است که مرا زیارت کرده است» و این سخن، شاهدی بر مقام عصمت این بانوی بزرگ است.

صاحب مقام شفاعت

یکی از معتقدات مسلمانان موضوع شفاعت است. در صدر شافعان روز قیامت، رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) قرار دارند که این اقتضای آبرومندی آنان در پیشگاه پروردگار متعال است. به‌جز این بزرگان، منسوبین خاندان وحی و حتی پیروان مخلص آنان نیز می‌توانند به اذن پروردگار شفاعت کنند. بنابر روایات متعدد حضرت فاطمه زهرا(س) از شخصیت‌های شفاعت‌کننده نزد پروردگار است. در روایتی از امام باقر(ع) اینگونه آمده است که ایشان به جابر فرمود: «ای جابر واللّه که فاطمه(س) شیعیان و محبان خود را آن گونه که پرندگان دانه‌های خوب و سالم را از میان دانه‌های بد جدا می‌نمایند، انتخاب می‌کند. بعد از صدیقه طاهره(س)، از جمله بانوانی که صاحب یکی از بزرگ‌ترین مقام‌های شفاعت می‌باشد، حضرت فاطمه معصومه(س)است. امام صادق(ع) در این زمینه می فرماید: «و به شفاعت او(فاطمه معصومه)، همه شیعیانم وارد بهشت خواهند شد» و نیز در زیارت این بانوی برجسته می‌خوانیم: «ای فاطمه برای من نزد خدا درباره بهشت شفاعت کن» و این خود نشان‌دهنده مقام و مرتبه آن شافع روز جزاست.

رحلت حضرت معصومه(س)

حضرت معصومه(س) ۱۶ یا ۱۷ روز در قم بیمار و بستری بودند تا از دنیا رحلت کردند. آرامگاه حضرت معصومه(س) پس از حرم امام رضا(ع)، دومین زیارتگاهی است که در ایران، اهمیت بسیار بالایی دارد. مردم ایران خود از بدو ورود اسلام به ایران محبت عجیبی به اهل‌بیت(ع) از خود نشان داده و حرم هرکدام از این امام‌زادگان تاکنون ملجا عاشقان و عارفان و علاقمندان به اهل‌بیت(ع) به‌شمار می‌روند. هم‌چنانکه در شهر مقدس قم نیز وجود این بانوی باعظمت باعث ایجاد نورانیت و برکات زیادی شده و اینکه امروزه این شهر تبدیل به بزرگ‌ترین قطب علمی جهان تشیع و اسلام ناب محمدی(ص) شده، بدون شک از برکات این کریمه اهل‌بیت(س) به‌شمار می‌رود.

منابع:

۱. گلبرگ - آذر ۱۳۸۴، شماره ۶۹ - آفتاب عصمت(ولادت حضرت معصومه(س))

۲. پاسدار اسلام - اسفند ۱۳۸۷ و فروردین ۱۳۸۸ - شماره ۳۲۷ و ۳۲۸ - پگاه پاکی(گذری بر فضایل و مکارم حضرت فاطمه معصومه(س) و شهر قم)

۳. شوشتری، قاضی نور الله، مجالس المؤمنین(ع).

۴. شمیم یاس - اردیبهشت ۱۳۸۶، شماره ۵۰ - شهپر عفت/ نگاهی به وفات حضرت معصومه(س).