علت نامگذاری و اهمیت هفته وحدت:
ثمره انقلاب اسلامی ایران وحدت امت اسلامی است
مقام معظم رهبری فرمودند: «اين هفته وحدت، اين هفته مشترك الاحترام بين مسلمين را قدر بدانيد، همه سعي كنند وحدت و اتحاد نيروها و در يك جبهه قرار گرفتن نيروهاي مسلمين را كه رمز سعادت و مايه سربلندي مسلمين و بزرگترين حربه ملت‌ها در مقابل استكبار جهاني است مغتنم بشمارند و قدر بدانند».
با وقوع انقلاب اسلامي در سال 1357، حساسيت دشمنان اسلام براي ايجاد اختلاف و پراكندگي در ميان مسلمانان بيشتر شد. بنابراين حضرت امام خميني(ره) با درك اين موضوع كه دو مذهب تشيع و تسنن كه از پيروان زيادي در سراسر جهان برخوردار هستند، هر اندازه بتوانند ديدگاه‌هاي خود را به يكديگر نزديك كنند، تأثير بسيار مهم و ارزشمندي در اعتلا و عزت و سربلندي مسلمان در جهاني كنوني خواهند داشت و توطئه‌هاي هر روزه آن‌ها را نقش بر آب خواهند كرد، روزهاي دوازدهم تا هفدهم ربيع الاول را تحت عنوان «هفته وحدت» نام گذاري كردند. و يكي از مهم‌ترين راه‌هاي ايجاد وحدت ميان جامعه مسلمين را عرضه نمودند.
مقام معظم رهبري در خصوص هفته وحدت و لزوم اتحاد مسلمانان مي‌فرمايد:
«اين هفته وحدت، اين هفته مشترك الاحترام بين مسلمين را قدر بدانيد، همه سعي كنند وحدت و اتحاد نيروها و در يك جبهه قرار گرفتن نيروهاي مسلمين را كه رمز سعادت و مايه سربلندي مسلمين و بزرگترين حربه ملت‌ها در مقابل استكبار جهاني است مغتنم بشمارند و قدر بدانند».
شهيد مطهري (ره) در خصوص اهميت وحدت مسلمانان مي‌نويسد:
«چه خوب گفته است علامه فقيه كاشف الغطاء «بني الاسلام علي كلمتين: كلمه التوحيد و توحيد الكلمه» يعني اسلام بر روي دو اصل و دو فكر بنا شده است. يكي اصل پرستش خداي يگانه است، ديگر اصل اتفاق و اتحاد جامعه اسلامي است».
مسلمانان از نظر اختلافات مذهبي طوري نيستند كه نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با يكديگر برادر و مصداق «انما المؤمنون اخوه» بوده باشند، زيرا خدايي كه همه پرستش مي‌كنند يكي است. همه مي‌گويند: «لا الله الا الله» همه به رسالت محمد(ص) ايمان دارند و نبوت را به او پايان يافته مي‌دانند و دين او را خاتم اديان مي‌شناسند. همه قرآن را كتاب مقدس آسماني خود مي‌دانند و آن را تلاوت مي‌كنند و قانون اساسي همه مسلمين مي‌شناسند، همه به سوي يك قبله نماز مي‌خوانند و يك بانگ به نام اذان بر مي‌آورند، همه در يك ماه معين از سال كه ماه رمضان است روزه مي‌گيرند، همه روز فطر و اضحی را عيد خود مي‌شمارند، همه مراسم حج را مانند هم انجام مي‌دهند و با هم در حرم خدا جمع مي‌شوند. و حتي همه خاندان نبوت را دوست مي‌دارند و به آن‌ها احترام مي‌گذارند. اين‌ها كافي است كه دل‌هاي آن‌ها را به يكديگر پيوند دهد. و احساسات برادري و اخوت اسلامي را در آن‌ها برانگيزد
بدون شك هفته وحدت و طرح اين مسئله و ضرورت آن مي‌تواند گام مهمي در راستاي وحدت مسلمانان باشد. تمامي مسلمانان بايد با توجه به موارد اتفاق خويش اتحاد و انسجام خويش را حفظ كنند و با اتحاد خويش توطئه‌هاي دشمنان را نقش بر آب كنند خصوصاً ما شيعيان بايد با الگو قرار دادن ائمه اطهار(ع) بايد ثابت كنيم كه پيرو واقعي آن بزرگواران هستيم. موسي بن جعفر(ع) مي‌فرمايد:
«چنان رفتار كنيد كه هر كس شما را ببيند بگويد: خدا رحمت كند جعفر بن محمد را كه چه خوب يارانش را تربيت كرده است»
پیروزی انقلاب اسلامی که در سایه وحدت ملت ایران و اقشار و طوایف آن در اسلام به تحقق پیوست، موجبات وحدت ملل مسلمان را فراهم کرد. این وحدت به صورت حرکت و نهضت اسلامی علیه طاغوت و سلطه‌های اشغالگران و استعمار منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد. در مقابل استعمارگران، در صدد جلوگیری از وحدت رو به رشد ملت‌های اسلامی بر آمدند. امام خمینی (ره) در واکنش به این سیاست خصمانه فرمودند: «از ملی گرایی خطرناک‌تر و غم انگیزتر، ایجاد اختلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان و القای تبلیغات فتنه انگیز و دشمن ساز بین برادران اسلامی است. بحمدالله تعالی در انقلاب اسلامی ایران هیچ اختلافی بین دو طایفه وجود ندارد و همه با دوستی و اخوت در کنار هم زندگی می‌کنند، اهل سنت که در ایران جمعیتش بی شمارند و در اطراف و اکناف کشور زیست می‌کنند و دارای علما و مشایخ بسیار هستند با ما برادر و ما با آن‌ها برادر و برابریم و آنان با نغمه‌های نفاق افکنانه‌ای که بعضی جنایت کاران و وابستگان به صهیونیسم و آمریکا ساز نموده اند، مخالف اند. برادران اهل سنت در کشور اسلامی بدانند که عمال وابسته به قدرت‌های شیطانی بزرگ خیرخواه مسلمین و اسلام نیستند و لازم است مسلمانان از آنان تبری کنند و به تبلیغات نفاق افکنانه آنان گوش فرا ندهند. من دست برادری به تمام مسلمانان متعهد جهان می‌دهم».
بر این اساس، چون روز ولادت پیامبر اکرم (ص) طبق روایات شیعه ۱۷ ربیع الاول و طبق روایات برادران اهل سنت ۱۲ ربیع الاول است و برگزاری دو جشن چندان خوشایند نیست، در ۶ آذر ۱۳۶۰ طی پیامی از طرف حضرت امام خمینی(ره) روزهای دوازدهم تا هفدهم ربیع الاول هر سال قمری به عنوان هفته وحدت اعلام شد تا در ایران و سراسر جهان اسلام با تشکیل اجتماع و کنگره اسلامی و جشن، ضمن تحکیم وحدت و برادری اسلامی، به پیشبرد انقلاب جهانی اسلام کمک شود، از آن زمان تا کنون در ایران و سایر کشورهای اسلامی هفته وحدت با شکوه تمام برگزار می‌شود.