ماه محرم و صفر را پشت سر گذاشتیم با اندوه و اشک و ناله، اشک ریختیم و دل تازه کردیم و با یاد ابا عبدالله الحسین(ع) و معرفت کسب کردیم، اکنون وقت آن است که در این بهار به یمن رویش دوباره‌مان سجده شکر به جای آوریم و این بهار را قدر بدانیم و بندگی کنیم.

این ماه در بین شیعیان به ماه شادی و سرور معروف است. میلاد پیامبر اکرم(ص)، امام صادق(ع) و آغاز امامت حضرت مهدی(عج) در این ماه واقع شده‌اند.

میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب المراقبات می‌نویسد: " این ماه همان‌گونه که از اسم آن پیداست بهار ماه‌ها است، به‌جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه، ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در این ماه است و می‌توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین، رحمتی مانند آن بر زمین فرود نیامده است زیرا برتری این رحمت بر سایر رحمت‌های الهی مانند برتری رسول خدا بر سایر مخلوقات است."

ماه ربیع‌الاول آمیخته با خاطره غم‌انگیزی چون شهادت امام حسن عسکری(ع) و مطابق روایت معروف، ماه میلاد مبارک پیامبر گرامی اسلام(ص) و امام صادق(ع)، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه، آغاز امامت پربرکت حضرت بقیة اللّه(عج) و ماه رخداد واقعه عظیم «لیلة‌المبیت» است.

اعمال و وقایع رخ داده در سومین ماه قمری

شب اول:

این شب به نام «لیلة المبیت» مزیّن است، در این شب یک حادثه مهمّ تاریخی واقع شد و آن این که در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا (ص) از مکّه به قصد هجرت به سوی مدینه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان شد و امیر مۆمنان علی(ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر رسول خدا(ص) خوابید.

آیه شریفه «و من النّاس منْ یشْری نفْسه ابْتغاء مرْضات اللّه و اللّه رءوفٌ بالْعباد؛ بعضی از مردم (با ایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودی خدا می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حقّ آن حضرت نازل شد.

سال هجرت رسول خدا(ص) مبدأ تاریخ مسلمانان است و تحوّلی عظیم در جهان اسلام روی داد.

روزه گرفتن به شکرانه سلامتی پیامبر اعظم و امیرمومنان از گزند کفار و مشرکان در اول ربیع‌‏الاول، خواندن زیارت پیامبر (ص) و علی (ع) در این روز و روزه، از جمله اعمال شب ماه ربیع الاول است.

روز هشتم:

در روز هشتم ربیع الاول، سال ۲۰۶، شهادت امام حسن عسکری(ع) طبق روایتی واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزّمان، آغاز شد.

در این روز شایسته است زیارت امام حسن عسکری (ع) خوانده شود و البته بسیاری معتقدند روز نهم ربیع، آغاز امامت آقا امام زمان (عج) است بین روز هشتم و نهم ربیع بین محدثان اختلاف است. ما قول مشهور را آورده‌ایم، و اینگونه نیست که فردای روز شهادت امام یازدهم آغاز امامت امام دوازدهم باشد بلکه توام با شهادت یک امام آغاز امامت امام بعدی است چرا که امامت ایشان از قبل مشخص بوده است.

روز دهم :

روز ازدواج رسول خدا(ص) با حضرت خدیجه کبری(ع) است.

روز دوازدهم:

این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینی و مسعودی و همچنین مشهور میان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبی مکرم اسلام(ص) است.

همچنین در این روز، رسول خدا(ص) بعد از ۱۲ روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمود وارد مدینه شدند و روز انقراض دولت بنی مروان در سال ۱۳۲ است.

روز چهاردهم:

در سال ۶۴ در چنین روزی، یزید بن معاویه به هلاکت رسید. وی پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمی بود که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت ابی عبداللّه الحسین(ع) و یارانش است در سن سی و هفت سالگی در منطقه «حوران» زندگی ننگینش به پایان رسید جنازه‌اش را در دمشق دفن کردند ولی اکنون اثری از او نیست.

شب هفدهم:

طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیا، رسول معظم اسلام(ص) است و شب بسیار مبارکی است. 

غسل به نیّت روز هفدهم ربیع الاوّل، روزه، دادن صدقه،  زیارت رسول خدا(ص) از دور و نزدیک، زیارت امیرالمونین علی (ع)،  تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست،

روز هفدهم:

همان گونه که گفتیم مشهور میان علمای امامیه آن است که روز هفدهم ربیع الاول، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبداللّه(ص) است و معروف آن است که ولادتش در مکه معظمه، واقع شده است و زمان ولادتش هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سنه عام الفیل بوده است.

همچنین در چنین روزی در سال ۸۳ هجری قمری، ولادت امام صادق(ع) واقع شده است و از این جهت نیز بر اهمیت این روز افزوده شده است.