شهید مطهری و احیای اندیشه اسلامی
نگاه عمیق شهید مطهری به مسائل اسلامى و فهم تازه وی از آیات و روایات و تبیین درست آنها ویژگى بىهمتا و برجسته آن شهیدبزرگوار است.
شهید مطهری ذخیره بزرگ علمی و معنوی است و می توان گفت نظام جمهورى اسلامى ایران بر پایه آن تفکر و برداشتى از اسلام بنا شده است که آن شهید بزرگوار ارائه کرد. براستی که وی درک و تشخیص صحیحی از موقعیت جامعه ایران در آن زمان داشت. که یکی از نقاط مثبت آثار و خط فکری شهید مطهری اینست که موضوع های مورد نیاز جامعه را می شناخت و آنگاه به خوبی عمق مسئله را موشکافی می کرد و سخنرانی های وی هم پر از عناوین و موضوعاتی است که هگی جزء موضوعات فکری مورد احتیاج عمیق جامعه ماست.
تلاش شهید مطهری برای احیاء اندیشه اسلامی تنها در پیرایه زدایی محدود نشد، بلکه او به همان اندازه که با افزودن وضمیمه کردن نسنجیده افکار دیگران و التقاط مذموم مخالف بود با جمود و تحجر و خرافه پرستی و افتخار ابلهانه به استخوانهای پوسیده گذشتگان و جلو گیری از نوآوری و هراس از ابتکار نیز به شدت مخالف و با آن مبارزه می کرد.
سخن درد مندانه استاد مطهری در باره تفسیرهای نا صواب چنین است:
دین مقدس اسلام، یک دین ناشناخته است.حقایق این دین،تدریجاً در نظر مردم واژگون شده است و علت اساسی گریز گروهی از مردم، تعلیمات غلطی است که به نام دین داده می شود. هجوم استعمار غربی، با عوامل مرئئ و نا مرئئ اش، از یک طرف و قصور یا تقصیر بسیاری از مدعیان حمایت از اسلام، در این عصر،از طرف دیگر ، سبب شده که اندیشه های اسلامی در زمینه های مختلف، از اصول گرفته تا فروع،مورد هجوم و حمله قرار گیرد. بدین سبب ، این بنده،وظیفه خود دیده است که در حدود توانایی درمیدان انجام وظیفه نماید
استاد مطهری به منظور احیای اندیشه اسلامی و دمیدن روح و حیات و حرکت در پیگره های افسرده و نیمه مرده مسلمانان،در اولین قدم به ریشه یابی علل فاجعه ای که تضعیف روح دینی واعراض از حق ناگرفته می پردازد.استاد در کتاب علل گرایش به مادیگری، از مواردی به عنوان برجسته ترین دلایل گرایش به مادیگری و روی گردانی از معنویت و ایمان در غرب یاد می کنند و در هر مورد می کوشد تا هم به روشنفکران غربزده ای که مبلغان بی جیره و مواجب فرهنگ غربی هستند و آن گونه می اندیشند که در غرب به آنها آموخته اند،و هم به مسلمانان خود باخته ای که ابهت و عظمت ظاهری تمدن غرب چشم آنها راخیره کرده و سبب شده تا آن را بی چون و چرا حق به حساب می آوردند،تفهیم کند که اگر غربی ها به هزار و یک دلیل،تفکر مذهبی را رها کرده و دین را افیون پنداشته اند، این امر تنها در مورد مذهبی که در میان ایشان رایج بوده صدق میکند و به هیچ وجه قابل انطباق بر اسلام که اساساً دین حیات و حرکت است و همگان را بر تلاش و تحرک فرا می خواند نیست.
استاد شهید مطهری می گوید: اسلام همیشه دم از حیات و زندگی می زند و در حقیقت به آن نوع از زندگی دعوت می کند که سر شار از دانایی و توانایی است. اینکه در قرآن از خدای متعال با کلمه "حٌی" نامبرده میشود،معنایش این نیست که خدا قلب و خون و رگ و پوست دارد بلکه به خدا از آن جهت "حی" گفته می شود که دانای مطلق است.برنامه اسلام دانایی و توانایی یا آگاهی و حرکت است.
بحث احیای تفکر دینی را استاد مطهری به مناسبت تجلیل و تحلیل از شخصیت علامه لاهوری مطرح کرد، و خلاصه آن بحث این است که اقبال، متوجه این نکته شده که اسلام هم در میان مسلمانان وجود دارد و هم ندارد. اسلام وجود دارد، به صورت این که ما می بینیم: شعائر اسلام در میان مسلمانان هست، بانگ اذان در میان مردم شنیده می شود. موقع نماز که می شود رو به مساجد می آورند،مرده هایشان را به رسم اسلام دفن می کنند برای نوزادهایشان به رسم اسلام، تشریفاتی قائل می شوند، اسم هایشان غالباً اسلامی است،.....ولی آن چه که روح اسلام است، دراین وجود ندارد،روح اسلام در جامعه اسلامی مرده است،این است که معتقد می شود به تجدید حیات اسلامی، و این حیات اسلامی را باید تجدید کرد و امکان تجدیدش هست، چون اسلام نمرده است، زیرا کتاب آسمانی اش هست، سنت پیغمبرش هست و اینها به صورت زنده ای هستند، یعنی کسی نتوانسته بهتر از آنها را بیاورد.پس یکی ازموارد تفکر اسلامی، این است که فکر ما،در مورد عمل، زنده شود و بفهمیم که اسلام دین عمل است و نه دین وابستگی های خیالی.
نگاه عمیق وى به مسائل اسلامى و فهم تازه استاد مطهرى از آیات و روایات و تبیین درست آنها ویژگى بىهمتا و برجسته آن شهیدبزرگوار است که مقام معظم رهبری نیز می فرمایند : " ایشان با قوّت فکرى و اندیشهى قوى و صائب خود وارد میدانهایى شد که تا آنوقت هیچکس در زمینهى مسائل اسلامى وارد این میدانها نشده بود؛ و با تفکراتى که آن روز در کشور رایج شده بود - افکار وارداتىِ ترجمهیىِ غربى و شرقى - یا مىرفت رایج شود، خود را وارد یک چالش علمىِ عمیق و وسیع و تمام نشدنى کرد. ایشان، هم در جبههى مقابلهى با مارکسیستها به یک جهاد بسیار هوشمندانه دست زد، و هم در جبههى مقابلهى با تفکرات غربى و لیبرالیستها وارد میدان شد. این نقش، بسیار مهم است؛ هم جرأت و اعتماد به نفسِ لازم مىخواهد، هم قدرت فکرى و اجتهاد در زمینههاى گوناگون را لازم دارد، هم یقین و ایمان قاطع مىخواهد؛ این مرد بزرگ همهى اینها را با هم داشت."
معلم آیینه تمام نمای عشق و ایثار
آموزگاران کسانی هستند که نوجوانان و جوانان جامعه را آموزش می‌دهند، آن‌هایی که به نوبت رهبران نَسل آینده‌ی ملت خواهند شد،آموزگاران کسانی هستند که دانش را در سال‌های تأثیرپذیر و حساس زندگی افراد به آنها منتقل می‌کنند، آنچه بچه‌ها در کلاس‌های درس از دبیران خود فرا می‌گیرند، به احتمال زیاد در مابقیِ زندگیشان با آنها خواهد ماند. بنابراین، معلمان، اثر چشمگیری بر رشد و پرورش فرزندان ما خواهند داشت، زیرا که به ایشان کمک می‌کنند دانش و معلوماتشان را گسترش دهند تا اینکه بتوانند مسیرِ خود را در زندگی پیدا کرده و اعضای فعال و متعهد جامعۀ خویش باشند.آموزش و پرورش اگر در مسیر صحیح خود گام بردارد می‌تواند نسلی را برای امروز و آینده پرورش دهد تا جامعه به مکانی امن و قابل اطمینان برای زندگیِ اشخاص حقیقی و حقوقی خودتبدیل گردد. دانش‌آموزان قویاً تحت تأثیر عشق و محبت، مَنش، کاردانی، و تعهد اخلاقی دبیران خود قرار دارند. چنانچه یک معلم محبوب، سرمشقی برای دانش‌آموزان گردد، آنها سعی می‌کنند از رفتار، پوشش، آداب معاشرت و سبک محاوره‌ای او پیروی کنند. به عبارتی، آن معلم، کمالِ مطلوب یا نمونه‌ی ایده‌آل دانش آموزان است. دانش‌آموزان تمایل دارند در طولِ آموزش آغازین خود از طریق مشورت با معلمان، اهدافشان در زندگی و برنامه‌های آینده را مشخص سازند،بنابراین، یک معلم خوب و رهبریِ او، می‌تواند نقش مهم و ارزشمندی در ساختنِ آتیه‌ی دانش‌آموزان ایفا کند.
اهمیت معلمان در مقامِ معماران نسل آینده‌ی ما، ایجاب میکند تا فضایی فراهم شود که خردمندترین و کاردان‌ترین افراد جامعه در این شغل شریف، احساس رضایت و خوش‌بینی داشته باشند. نباید فضای شغلیِ فرهنگیان و جایگاه اجتماعی آنها به سمت و سویی برود که بهترین‌های علمی و نخبگان، اشتیاقی به پذیرش مسئولیت معلمی نداشته باشند.
روزشمار و عناوین روزهای «هفته معلم» در سال ۹۶
عناوین روزهای هفته معلم سال 96 از سوی دبیرخانه بزرگداشت مقام معلم اعلام شد.
روز سه‌شنبه ۱۲ اردیبهشت، اولین روز هفته معلم به نام معلم، ولایت مداری و سلوک مطهری، روز چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت به نام معلم و تکریم اجتماعی و روز پنج شنبه ۱۴ اردیبهشت، سومین روز هفته معلم به نام معلم و پیش کسوتان تعلیم و تربیت نامگذاری شده است.
همچنین روز جمعه ۱۵ اردیبهشت به نام روز معلم، توسعه اجتماعی و انسجام ملی، شنبه ۱۶ اردیبهشت به نام روز معلم، مسئولیت‌پذیری و هدایت انقلابی، یکشنبه ۱۷ اردیبهشت به نام روز معلم، مرجعیت تربیتی و مولد سرمایه اجتماعی و دوشنبه ۱۸ اردیبهشت و آخرین روز هفته معلم به نام روز معلم و تکریم سازمانی نامگذاری شده است.
تلاش شهید مطهری برای احیاء اندیشه اسلامی تنها در پیرایه زدایی محدود نشد، بلکه او به همان اندازه که با افزودن وضمیمه کردن نسنجیده افکار دیگران و التقاط مذموم مخالف بود با جمود و تحجر و خرافه پرستی و افتخار ابلهانه به استخوانهای پوسیده گذشتگان و جلو گیری از نوآوری و هراس از ابتکار نیز به شدت مخالف و با آن مبارزه می کرد.
سخن درد مندانه استاد مطهری در باره تفسیرهای نا صواب چنین است:
دین مقدس اسلام، یک دین ناشناخته است.حقایق این دین،تدریجاً در نظر مردم واژگون شده است و علت اساسی گریز گروهی از مردم، تعلیمات غلطی است که به نام دین داده می شود. هجوم استعمار غربی، با عوامل مرئئ و نا مرئئ اش، از یک طرف و قصور یا تقصیر بسیاری از مدعیان حمایت از اسلام، در این عصر،از طرف دیگر ، سبب شده که اندیشه های اسلامی در زمینه های مختلف، از اصول گرفته تا فروع،مورد هجوم و حمله قرار گیرد. بدین سبب ، این بنده،وظیفه خود دیده است که در حدود توانایی درمیدان انجام وظیفه نماید
استاد مطهری به منظور احیای اندیشه اسلامی و دمیدن روح و حیات و حرکت در پیگره های افسرده و نیمه مرده مسلمانان،در اولین قدم به ریشه یابی علل فاجعه ای که تضعیف روح دینی واعراض از حق ناگرفته می پردازد.استاد در کتاب علل گرایش به مادیگری، از مواردی به عنوان برجسته ترین دلایل گرایش به مادیگری و روی گردانی از معنویت و ایمان در غرب یاد می کنند و در هر مورد می کوشد تا هم به روشنفکران غربزده ای که مبلغان بی جیره و مواجب فرهنگ غربی هستند و آن گونه می اندیشند که در غرب به آنها آموخته اند،و هم به مسلمانان خود باخته ای که ابهت و عظمت ظاهری تمدن غرب چشم آنها راخیره کرده و سبب شده تا آن را بی چون و چرا حق به حساب می آوردند،تفهیم کند که اگر غربی ها به هزار و یک دلیل،تفکر مذهبی را رها کرده و دین را افیون پنداشته اند، این امر تنها در مورد مذهبی که در میان ایشان رایج بوده صدق میکند و به هیچ وجه قابل انطباق بر اسلام که اساساً دین حیات و حرکت است و همگان را بر تلاش و تحرک فرا می خواند نیست.
استاد شهید مطهری می گوید: اسلام همیشه دم از حیات و زندگی می زند و در حقیقت به آن نوع از زندگی دعوت می کند که سر شار از دانایی و توانایی است. اینکه در قرآن از خدای متعال با کلمه "حٌی" نامبرده میشود،معنایش این نیست که خدا قلب و خون و رگ و پوست دارد بلکه به خدا از آن جهت "حی" گفته می شود که دانای مطلق است.برنامه اسلام دانایی و توانایی یا آگاهی و حرکت است.
بحث احیای تفکر دینی را استاد مطهری به مناسبت تجلیل و تحلیل از شخصیت علامه لاهوری مطرح کرد، و خلاصه آن بحث این است که اقبال، متوجه این نکته شده که اسلام هم در میان مسلمانان وجود دارد و هم ندارد. اسلام وجود دارد، به صورت این که ما می بینیم: شعائر اسلام در میان مسلمانان هست، بانگ اذان در میان مردم شنیده می شود. موقع نماز که می شود رو به مساجد می آورند،مرده هایشان را به رسم اسلام دفن می کنند برای نوزادهایشان به رسم اسلام، تشریفاتی قائل می شوند، اسم هایشان غالباً اسلامی است،.....ولی آن چه که روح اسلام است، دراین وجود ندارد،روح اسلام در جامعه اسلامی مرده است،این است که معتقد می شود به تجدید حیات اسلامی، و این حیات اسلامی را باید تجدید کرد و امکان تجدیدش هست، چون اسلام نمرده است، زیرا کتاب آسمانی اش هست، سنت پیغمبرش هست و اینها به صورت زنده ای هستند، یعنی کسی نتوانسته بهتر از آنها را بیاورد.پس یکی ازموارد تفکر اسلامی، این است که فکر ما،در مورد عمل، زنده شود و بفهمیم که اسلام دین عمل است و نه دین وابستگی های خیالی.
نگاه عمیق وى به مسائل اسلامى و فهم تازه استاد مطهرى از آیات و روایات و تبیین درست آنها ویژگى بىهمتا و برجسته آن شهیدبزرگوار است که مقام معظم رهبری نیز می فرمایند : " ایشان با قوّت فکرى و اندیشهى قوى و صائب خود وارد میدانهایى شد که تا آنوقت هیچکس در زمینهى مسائل اسلامى وارد این میدانها نشده بود؛ و با تفکراتى که آن روز در کشور رایج شده بود - افکار وارداتىِ ترجمهیىِ غربى و شرقى - یا مىرفت رایج شود، خود را وارد یک چالش علمىِ عمیق و وسیع و تمام نشدنى کرد. ایشان، هم در جبههى مقابلهى با مارکسیستها به یک جهاد بسیار هوشمندانه دست زد، و هم در جبههى مقابلهى با تفکرات غربى و لیبرالیستها وارد میدان شد. این نقش، بسیار مهم است؛ هم جرأت و اعتماد به نفسِ لازم مىخواهد، هم قدرت فکرى و اجتهاد در زمینههاى گوناگون را لازم دارد، هم یقین و ایمان قاطع مىخواهد؛ این مرد بزرگ همهى اینها را با هم داشت."
معلم آیینه تمام نمای عشق و ایثار
آموزگاران کسانی هستند که نوجوانان و جوانان جامعه را آموزش می‌دهند، آن‌هایی که به نوبت رهبران نَسل آینده‌ی ملت خواهند شد،آموزگاران کسانی هستند که دانش را در سال‌های تأثیرپذیر و حساس زندگی افراد به آنها منتقل می‌کنند، آنچه بچه‌ها در کلاس‌های درس از دبیران خود فرا می‌گیرند، به احتمال زیاد در مابقیِ زندگیشان با آنها خواهد ماند. بنابراین، معلمان، اثر چشمگیری بر رشد و پرورش فرزندان ما خواهند داشت، زیرا که به ایشان کمک می‌کنند دانش و معلوماتشان را گسترش دهند تا اینکه بتوانند مسیرِ خود را در زندگی پیدا کرده و اعضای فعال و متعهد جامعۀ خویش باشند.آموزش و پرورش اگر در مسیر صحیح خود گام بردارد می‌تواند نسلی را برای امروز و آینده پرورش دهد تا جامعه به مکانی امن و قابل اطمینان برای زندگیِ اشخاص حقیقی و حقوقی خودتبدیل گردد. دانش‌آموزان قویاً تحت تأثیر عشق و محبت، مَنش، کاردانی، و تعهد اخلاقی دبیران خود قرار دارند. چنانچه یک معلم محبوب، سرمشقی برای دانش‌آموزان گردد، آنها سعی می‌کنند از رفتار، پوشش، آداب معاشرت و سبک محاوره‌ای او پیروی کنند. به عبارتی، آن معلم، کمالِ مطلوب یا نمونه‌ی ایده‌آل دانش آموزان است. دانش‌آموزان تمایل دارند در طولِ آموزش آغازین خود از طریق مشورت با معلمان، اهدافشان در زندگی و برنامه‌های آینده را مشخص سازند،بنابراین، یک معلم خوب و رهبریِ او، می‌تواند نقش مهم و ارزشمندی در ساختنِ آتیه‌ی دانش‌آموزان ایفا کند.
اهمیت معلمان در مقامِ معماران نسل آینده‌ی ما، ایجاب میکند تا فضایی فراهم شود که خردمندترین و کاردان‌ترین افراد جامعه در این شغل شریف، احساس رضایت و خوش‌بینی داشته باشند. نباید فضای شغلیِ فرهنگیان و جایگاه اجتماعی آنها به سمت و سویی برود که بهترین‌های علمی و نخبگان، اشتیاقی به پذیرش مسئولیت معلمی نداشته باشند.
روزشمار و عناوین روزهای «هفته معلم» در سال ۹۶
عناوین روزهای هفته معلم سال 96 از سوی دبیرخانه بزرگداشت مقام معلم اعلام شد.
روز سه‌شنبه ۱۲ اردیبهشت، اولین روز هفته معلم به نام معلم، ولایت مداری و سلوک مطهری، روز چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت به نام معلم و تکریم اجتماعی و روز پنج شنبه ۱۴ اردیبهشت، سومین روز هفته معلم به نام معلم و پیش کسوتان تعلیم و تربیت نامگذاری شده است.
همچنین روز جمعه ۱۵ اردیبهشت به نام روز معلم، توسعه اجتماعی و انسجام ملی، شنبه ۱۶ اردیبهشت به نام روز معلم، مسئولیت‌پذیری و هدایت انقلابی، یکشنبه ۱۷ اردیبهشت به نام روز معلم، مرجعیت تربیتی و مولد سرمایه اجتماعی و دوشنبه ۱۸ اردیبهشت و آخرین روز هفته معلم به نام روز معلم و تکریم سازمانی نامگذاری شده است.