قبرستان بقیع (به عربی: مقبرة البقیع)، آرامگاهی در شهر مدینه، عربستان است که تعداد زیادی از اهل‌بیت و صحابه پیامبر اسلام(ص) از جمله چهار تن از امامان شیعه (امام حسن مجتبی(ع)، حضرت سجاد(ع)، حضرت محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع)) در این مکان به خاک سپرده شده‌اند. وهابیان در هشتم شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری، حرم امامان بقیع را ویران کردند. این روز به «یوم الهدم» (روز ویرانی) مشهور است. تخریب بناها در بقیع توسط جریان وهابیت در عربستان سعودی برای از بین بردن اماکن زیارتی بود. تا آن زمان بر روی مقبره پیشوایان و سایر بزرگان اسلام که در مدینه مدفون بودند، گنبدها و بناهایی قرار داشت. پس از تسلط وهابیان بر مدینه آن‌ها ضمن تخریب قبور آثاری که بر روی قبور قرار داشت را نیز از بین بردند.

بقیع اولین آرامگاهی است که به دستور رسول اکرم (ص) توسط مسلمانان صدر اسلام ایجاد شد. ابن‌اثیر می‌گوید: «بقیع در لغت به محل وسیعی که دارای درخت یا ریشه درخت باشد، گفته می‌شود».
همچنین بقیع علاوه بر اینکه مدفن چهار امام مظلوم شیعه است، مدفن چند تن از همسران پیامبر(ص) است. همچنین مزار عباس عموی پیامبر و فاطمه بنت اسد؛ مادر حضرت علی‌ابن ابی‌طالب، حضرت ام البنین؛ مادر حضرت اباالفضل العباس(ع) و برخی دیگر از بزرگان اسلام در قبرستان بقیع قرار دارد.

 

در کمتر کشوری به اندازه سرزمین حجاز، آثار مربوط به قرون نخستین اسلام وجود داشته است؛ چرا که زادگاه اصلی اسلام آن‌جاست و آثار گرانبهایی از پیشوایان اسلام در جای جای این سرزمین دیده می‌شود. اما متأسفانه، متعصّبان خشک مغز وهّابی، بیشتر این آثار ارزشمند را به بهانه واهی آثار شرک، از میان برده‌اند و کمتر چیزی از این آثار پرارزش باقی مانده است. نمونه بارز آن، قبرستان بقیع است. این قبرستان، مهم‌ترین قبرستان در اسلام است که بخش مهمی از تاریخ اسلام را در خود جای داده و کتاب بزرگ و گویایی از تاریخ مسلمانان به شمار می‌آید.

وضعیت بقیع قبل از تخریب

تا پیش از تخریب و ویرانی قبور مطهر بقیع توسط وهابیت متعصب که بر اساس معتقدات خود، به تخریب بسیاری از آثار تاریخی پرداختند، بر روی قبور پیشوایان و سایر بزرگان اسلام که در مدینه مدفون بودند گنبدها و بناهایی قرار داشت.

ائمه بقیع در بقعه بزرگی که به‏ طور هشت ضلعی ساخته شده و اندرون و گنبد آن سفیدکاری شده بود، مدفون بودند. پس از تسلط وهابیون بر مدینه آن‌ها ضمن تخریب قبور، آثاری که بر روی قبور قرار داشت را نیز از بین بردند. در جریان این واقعه بارگاه امام حسن مجتبی علیه‌السلام،  امام سجاد علیه‌السلام، امام محمدباقر علیه‌السلام  و امام جعفر صادق علیه‌السلام  ویران شد. آنان اضافه بر قبور مطهر ائمه معصومین علیهم‌السلام، دیگر قبور را هم تخریب کردند که عبارتند از: قبر منسوب به فاطمه زهرا علیهاالسلام، عبدالله بن عبدالمطلب و آمنه پدر و مادر پیامبر اسلام، قبر مطهر فاطمه بنت‌اسد علیهاالسلام، قبر مطهر حضرت ام‌البنین علیهاالسلام، قبرعباس عموی پیامبر، ابراهیم پسر پیامبر علیه‌السلام، قبر اسماعیل فرزند حضرت صادق علیه‌السلام، قبر دختر خواندگان پیامبر، قبر حلیمه سعدیه مرضعه پیامبر و قبور شهدای زمان پیامبر علیهم‌السلام.

نخستین تخریب قبور ائمه بقیع

نخستین تخریب قبور مطهر ائمه‌ بقیع به دست وهابیون سعودی در سال ۱۲۲۰ هجری یعنی زمان سقوط دولت اول سعودی‌‌ها توسط حکومت عثمانی روی‌ داد، پس از این واقعه‌ تاریخی - اسلامی با سرمایه‌گذاری مسلمانان شیعه و به‌ کار بردن امکانات ویژه‌ای، مراقد تخریب‌ شده به زیباترین شکل بازسازی‌ شد و با ساخت گنبد و مسجد، بقیع به یکی از زیباترین مراقد زیارتی و در واقع مکان زیارتی - سیاحتی مسلمانان تبدیل‌ شد.

دومین تخریب بقیع

دومین و در واقع دردناک‌ترین حادثه تاریخی- اسلامی معاصر به هشتم شوال سال ۱۳۴۴ و پس از روی‌ کار آمدن سومین حکومت وهابی عربستان مربوط ‌می‌شود؛ سالی که وهابیون به فتوای سران خود مبنی بر اهانت و تحقیر مقدسات شیعه، مراقد مطهر ائمه و اهل‌بیت ‌پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم را مورد دومین هجوم وحشیانه‌ خود قرار دادند و بقیع را به مقبره‌‌ای ویران‌ شده و در واقع مهجور و ناشناخته تبدیل‌ کردند.

تخریب قبور در مکه، مدینه، جده و کربلا

وهابیون در سال ۱۳۴۳ هجری قمری در مکه گنبدهای قبر حضرت عبدالمطلب علیه‌السلام، ابی‌طالب علیه‌السلام، حضرت خدیجه علیهاالسلام و زادگاه پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم و فاطمه زهرا علیهاالسلام و «خیزران» عبادتگاه سری پیامبر اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم را با خاک، یکسان و در جده نیز قبر حضرت «حوا» و دیگر قبور را تخریب کردند. در مدینه نیز گنبد منور نبوی را به توپ بستند اما از ترس مسلمانان، قبر شریف نبوی را تخریب نکردند. آن‌ها همچنین در شوال ۱۳۴۳ با تخریب قبور مطهر ائمه بقیع علیهم‌السلام، اشیاء نفیس و با ارزش آن قبور مطهر را به یغما بردند و قبر حضرت حمزه علیه‌السلام و شهدای احد را با خاک یکسان و گنبد و مرقد حضرت عبدالله و آمنه پدر و مادر پیامبر علیهماالسلام و دیگر قبور را هم خراب کردند.

وهابیون متعصب در همان سال به کربلای معلی حمله کردند و ضریح مطهرحضرت امام حسین علیه‌السلام را کندند و جواهرات و اشیاء نفیس حرم مطهر را که اکثرا از هدایای سلاطین و بسیار ارزشمند و گرانبها بود، غارت کردند و قریب به ۷۰۰۰ نفر از علما، فضلا و سادات و مردم را کشتند. سپس به سمت نجف رفتند که موفق به غارت نشدند و شکست خورده برگشتند.

منبع: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی