امام سجاد (ع) فرزند بزرگوار امام حسین (ع) است که در کنار ایشان در کربلا حضور داشتند. امام زین‌العابدین (ع) در زمان واقعه عاشورا به شدت بیمار بود و به همین علت امام حسین (ع) به ایشان اجازه حضور در جنگ را ندادند. پس از شهادت امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) به همراه اهل بیت امام حسین (ع) توسط لشکر عمر بن سعد اسیر شدند و در اسارت در کنار عمه بزرگوارش حضرت زینب (س) نقش مهمی در زنده نگه داشتن قیام امام حسین (ع) ایفا کرد.

تاریخ ولادت امام سجاد (ع) روز پنجم شعبان سال ۳۸ هجری قمری و محل تولدشان شهر مدینه ذکر شده است. در مورد تاریخ شهادت ایشان اختلاف نظر وجود دارد و تاریخ‌های متعددی در برخی منابع ذکر شده است. در منابع تاریخی، تاریخ وفات آن حضرت سال ۹۴ ،۹۵ و ۹۶ هجری قمری گفته شده ولی پیشینه دارترین و معتبرترین نقل مربوط به روز ۱۲ محرم سال ۹۵ هجری قمری است. در روایات دیگر نیز تاریخ شهادت امام سجاد روز ۲۵ محرم ذکر شده است.

نام قاتل و علت شهادت امام سجاد (ع)

در مورد چگونگی وفات ایشان، اکثر تاریخ نگاران تصریح کرده‌اند ولید بن عبدالملک ایشان را با خوراندن زهر مسموم کرد و آن حضرت در نتیجه همان مسمومیت به شهادت رسید. برخی منابع نیز ذکر کرده‌اند که هشام بن عبدالملک در زمان خلافت ولید بن عبدالملک، امام سجاد (ع) را مسموم کرده است.

محل شهادت امام سجاد (ع)

در کتب تاریخی محل شهادت امام زین‌العابدین (ع)، شهر مدینه گفته شده است.

نام امام سجاد (ع)

نام کامل امام سجاد (ع) امام چهارم شیعیان، علی بن حسین بن علی (ع) است. به این معنی که نام اصلی ایشان علی، پسر امام حسین (ع) و نوه امام علی (ع) است.

مدت امامت امام سجاد (ع)

امامت امام زین‌العابدین (ع) از عاشورای سال ۶۱ قمری آغاز شد و ایشان در طی ۵۷ سال زندگی با عزتشان ۳۴ سال به امامت مردم پرداختند و پس از ایشان فرزندشان امام محمد باقر (ع) به امامت رسیدند.

امام سجاد (ع) معروف به چیست؟

امام سجاد (ع) به زهد و تقوا معروف بود و نمونه بارز صبر، شکیبایی و مظهر آمیختگی علم و حلم بود. برخی دیگر از ویژگی‌های پسندیده اخلاقی ایشان عبارتند از: عبادت، نیایش، مهربانی، گذشت و بردباری، انفاق و کمک به فقرا.

نقش امام سجاد (ع) در نهضت عاشورا و کربلا

امام سجاد (ع) در جاویدان ماندن این نهضت و قیام خونین کربلا که تا ابد در ذهن و جان بشریت حک شده، نقش بسیار مهم و اثرگذاری داشته است. ایشان بزرگترین مبلغ قیام عاشورا بودند که با سخنرانی و خطبه‌های آتشین خود توانست نهضت حق‌طلبانه سالار شهیدان را از تحریف حفظ کند. هدف امام سجاد (ع) از خواندن این خطبه‌ها، تلاش برای روشنگری مردم و پرده برداری از چهره منفور بنی‌امیه بود. امام سجاد (ع) با مواضع به موقع و با توجه به شرایط خاص زمان خود تمام اهداف قیام امام حسین (ع) را در دوره اسارت و پس از آن تبیین و استمرار مسیر هدایت را با امامت استوار کرد.

احادیث امام سجاد (ع)

• «إنّ الْمعْرفه، وکمال دین الْمسْلم ترْکه الْکلام فیما لایغْنیه، وقلّه ریائه، وحلْمه، وصبْره، وحسْن خلْقه»؛ همانا معرفت و کمال دین مسلمان، در گرو رها کردن سخنان و حرف‌هایی است که به حال او و دیگران سودی ندارد. و از ریا و خودنمایی دوری جستن، در برابر مشکلات زندگی بردبار و شکیبا بودن و دارای اخلاق پسندیده و نیک سیرت بودن است.
• «لوْ یعْلم النّاس ما فی طلب الْعلْم لطلبوه و لوْبسفْک الْمهج و خوْض اللّجج»؛ چنانچه مردم منافع و فضایل تحصیل علوم را می‌دانستند هر آینه آن را تحصیل می‌کردند گرچه با ریخته شدن و یا فرو رفتن زیر آب‌ها در گرداب‌های خطرناک باشد.
• «الْخیْر کلّه صیانه الاْنْسان نفْسه»؛ سعادت و خوشبختی انسان در حفظ و کنترل اعضاء و جوارح خود از هرگونه کار زشت و خلاف است.
• «یا ابْن آدم، إنّک لا تزال بخیْر ما دام لک واعظٌ منْ نفْسک، وما کانت الْمحاسبه منْ همّک، وما کان الْخوْف لک شعاراً»؛ ای فرزند آدم، تا آن زمانی که در درون خود واعظ و نصیحت کننده‌ای دلسوز داشته باشی، و در تمام امور بررسی و محاسبه کارهایت را اهمیّت دهی، و در تمام حالات از عذاب الهی ترس و خوف داشته باشی، در خیر و سعادت خواهی بود.
• «سادة النّاس فی الدّنْیا الاسْخیاء، و سادة الناس فی الاخرة الاتْقیاء»؛ در این دنیا سرور مردم، سخاوتمندان هستند؛ و در قیامت سیّد و سرور مردم، پرهیزکاران خواهند بود.‏