اعمال مشترک این ماه

۱- 'روزه' درباره روزه مستحبّی در این ماه بسیار تأکید شده است. رسول گرامی اسلام (ص) این ماه را روزه می‌گرفت و آن را به ماه مبارک رمضان وصل می‌کرد.

۲- طبق روایت امام صادق (ع) هر روز ۷۰ مرتبه بگوید: اسْتغْفراللّه و اسْأله التّوْبة.

۳- هر روز ۷۰ مرتبه بگوید: اسْتغْفراللّه الّذی لا اله الاّ هو الرّحْمن الرّحیم، الْحیّ الْقیّوم، واتوب الیْه. از روایات استفاده می‌شود که بهترین ذکرها در این ماه استغفار است و هر کس هر روز از این ماه ۷۰ مرتبه استغفار کند، مثل آن است که در ماه‌های دیگر ۷۰ هزار مرتبه استغفار کرده است.

۴- صدقه دادن و کمک به نیازمندان در این ماه فضیلت فراوان دارد. راوی می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: یابن رسول اللّه! بهترین اعمال در این ماه کدام است؟ فرمود: صدقه دادن و استغفار. هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند متعال، صدقه او را پرورش می‌دهد همچنان که شما شتربچّه‌ای را پرورش می‌دهید، و در قیامت به صاحبش می‌رسد، در حالی که به اندازه کوه احد بزرگ شده باشد! در روایت دیگری از امام رضا (ع) آمده است که صدقه در این ماه سبب نجات از آتش دوزخ است.

۵- صلوات بر پیامبر و آل او (علیهم السلام) در این ماه ثواب زیادی دارد. در حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده است که پیامبر اکرم (ص) فرمود: شعبان ماه من است، در این ماه بر من و آل من، بسیار صلوات بفرستید.

۶- در تمام این ماه، هزار بار بگوید: لا اله الاّ اللّه، ولانعْبد الاّ ایّاه، مخْلصین له الدّین، ولوْ کره الْمشْرکون. در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است: کسی که چنین کند، در قیامت در حالی از قبرش خارج می‌شود که چهره‌اش مثل ماه شب بدر (شب چهاردهم) می‌درخشد.

۷- در هر پنجشنبه ماه شعبان، دو رکعت نماز بگزارد، در هر رکعت بعد از سوره «حمد» صد مرتبه، سوره «توحید» را بخواند و پس از سلام، صد بار صلوات بفرستد. در روایتی که امیر مؤمنان (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده، آمده است که هر کس این نماز را بگزارد خداوند هر حاجتی از حاجت‌های دینی و دنیوی که داشته باشد، برآورده سازد و هر کس آن روز را روزه بدارد، خداوند جسدش را بر آتش دوزخ حرام کند. در همین روایت، رسول خدا (ص) فرمود: در هر روز پنجشنبه از ماه شعبان، آسمان‌ها را زینت می‌کنند، و فرشتگان عرض می‌کنند: خداوندا! روزه داران این ماه را بیامرز و دعایشان را مستجاب گردان!

۸- در هر روز از ماه شعبان در وقت ظهر و در شب نیمه آن، این صلوات را که از امام سجاد (ع) نقل شده بخواند:

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، شجرة النّبوّة، وموْضع الرّسالة، ومخْتلف الْملائکة، ومعْدن الْعلْم، واهْل بیْت الْوحْی،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد درخت نبوت و جایگاه رسالت و محل رفت و آمد فرشتگان و معدن دانش و خاندان وحی

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، الْفلْک الْجاریة فی اللّجج الْغامرة، یأْمن منْ رکبها،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد کشتی جاری در اقیانوس‌های بیکران ایمن شود هر که سوار آن کشتی گردد

ویغْرق منْ ترکها، الْمتقدّم لهمْ مارقٌ، والْمتاخّر عنْهمْ زاهقٌ، واللاّزم لهمْ لاحقٌ،

و غرق شود کسی که آن را واگذارد، هر که بر ایشان تقدم جوید از دین بیرون رفته و کسی که از ایشان عقب ماند به نابودی گراید ولی ملازم ایشان به حق خواهد رسید

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، الْکهْف الْحصین، وغیاث الْمضْطرّ الْمسْتکین، وملْجأ الْهاربین، وعصْمة الْمعْتصمین،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد آن پناه گاه محکم و فریادرس بیچاره درمانده و پناه گریختگان و دستاویز محکم برای وسیله جویان

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، صلاةً کثیرةً تکون لهمْ رضاً، ولحقّ محمّد وآل محمّد ادآءً وقضآءً، بحوْل منْک وقوّة یا ربّ الْعالمین،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد درود بسیاری که موجب خشنودی ایشان گردد و حق محمّد و آل محمّد اداء گشته و انجام وظیفه ما شده باشد به جنبش و نیروی تو ای پروردگار جهانیان

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، الطّیّبین الاْبْرار الاْخْیار، الّذین اوْجبْت حقوقهمْ، وفرضْت طاعتهمْ وولایتهمْ،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد آن پاکان نیکوکار برگزیده آن کسانی که حقوقشان را واجب کردی و اطاعت و دوستیشان را فرض نمودی

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، واعْمرْ قلْبی بطاعتک، ولا تخْزنی بمعْصیتک،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و آباد کن دل مرا به اطاعت خود و به وسیله نافرمانیت رسوایم مکن

وارْزقْنی مواساة منْ قتّرْت علیْه منْ رزْقک، بما وسّعْت علیّ منْ فضْلک، ونشرْت علیّ منْ عدْلک، واحْییْتنی تحْت ظلّک،

و روزی من گردان که کمک مالی دهم بر کسی که روزیت را بر او تنگ کردی به وسیله آنچه بر من فراخ گرداندی از فضل خویش و گستردی بر من از عدل خویش و مرا در زیر سایه ات زنده داشتی

وهذا شهْر نبیّک سیّد رسلک، شعْبان الّذی حففْته منْک بالرّحْمة والرّضْوان،

و این ماه پیمبرت و آقای رسولانت ماه شعبان است که اطراف آن را به رحمت و خشنودی خود پوشاندی

الّذی کان رسول الله صلّی الله علیْه واله وسلّم، یدْاب فی صیامه وقیامه، فی لیالیه وایّامه،

آن ماهی که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم کوشش بسیار داشت در روزهو شب زنده داریش هم در شب‌ها و هم در روزهایش

بخوعاً لک فی اکْرامه واعْظامه الی محلّ حمامه،

به‌خاطر فروتنی در برابر تو در مورد گرامی داشتن و بزرگداشتنش هم چنان تا هنگام مرگش

اللّهمّ فاعنّا علی الاْسْتنان بسنّته فیه، ونیْل الشّفاعة لدیْه،

خدایا پس ما را کمک ده تا روش او را در این ماه پیروی کنیم و به شفاعتی که نزد اوست برسیم

اللّهمّ واجْعلْه لی شفیعاً مشفّعاً، وطریقاً الیْک مهْیعاً، واجْعلْنی له متّبعاً،

خدایا قرار ده او را برای من شفیعی پذیرفته و راهی بسویت که همواره باشد و مرا پیرو او گردان

حتّی الْقاک یوْم الْقیمة عنّی راضیاً، وعنْ ذنوبی غاضیاً،

تا به جایی که در روز قیامت تو را در حالی دیدار کنم که از من خشنود باشی و گناهانم را نادیده گیری

قدْ اوْجبْت لی منْک الرّحْمة والرّضْوان، وانْزلْتنی دار الْقرار، ومحلّ الاْخْیار.

و برای من واجب کرده باشی از جانب خود رحمت و خشنودی را و مرا در خانه همیشگی (بهشت جاویدان) و منزلگاه نیکان فرود آری.

۹- 'مناجات شعبانیّه' به گفته عالم بزرگوار مرحوم «سیّد بن طاووس» در کتاب «اقبال» این مناجات را امیرمؤمنان علی (ع) و فرزندانش علیهم آلاف التحیّة و سلام در ماه شعبان می‌خواندند. از این تعبیر به خوبی روشن می‌شود که این مناجات اهمیّت فراوان دارد که همه ائمّه معصومین (علیهم السلام) بر آن مداومت داشتند و مطالعه محتوای آن نیز گواه بر اهمیّت فوق العاده آن است و در واقع یک دوره عرفان اسلامی در بالاترین سطح در آن منعکس شده و اگر انسان مفاهیم این مناجات عظیم را در درون قلب و جان خود پیاده کند، مقامات طولانی سیر و سلوک الی الله را پیموده است. آنچه مهم است دقّت در بندبند این مناجات و تعبیرات لطیف و عالی آن و سپس هماهنگ ساختن روح و فکر با این تعبیرات است. از خدا می‌خواهیم که همه ما را اهل این مناجات قرار دهد و از متخلّقان آن سازد.

اللّهمّ صلّ علی محمّد وآل محمّد، واسْمعْ دعائی اذا دعوْتک، واسْمعْ ندائی اذا نادیْتک،

خدایا درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بشنو دعایم را هنگامی که تو را خوانم و بشنو صدایم را هر گاه تو را صدا زنم

واقْبلْ علیّ اذا ناجیْتک، فقدْ هربْت الیْک، ووقفْت بیْن یدیْک مسْتکیناً لک، متضرّعاً الیْک،

و رو به من کن هرگاه با تو راز گویم زیرا من به سوی تو گریختم و پیش رویت ایستادم در حال بیچارگی و فروتنی به درگاهت

راجیاً لما لدیْک ثوابی، وتعْلم ما فی نفْسی، وتخْبر حاجتی، وتعْرف ضمیری،

و امیدوارم ثوابم را که در پیش توست و تو آنچه را من در دل دارم می‌دانی و حاجتم را آگاهی و از نهادم باخبری

ولا یخْفی علیْک امْر منْقلبی ومثْوای، وما ارید انْ ابْدئ به منْ منْطقی، واتفوّه به منْ طلبتی، وارْجوه لعاقبتی،

و سرانجام کار و سرمنزل من بر تو روشن است و نیز آنچه را می‌خواهم از گفتارم بدان لب گشایم و آن طلبی را که می‌خواهم به زبان آرم و امید آن را برای سرانجام کارم دارم،

وقدْ جرتْ مقادیرک علیّ یا سیّدی فیما یکون منّی الی آخر عمْری، منْ سریرتی وعلانیتی،

ای آقای من مقدّرات تو بر من جاری گشته در آنچه از من تا آخر عمر سر زند چه از کارهای پنهانم و چه آشکارم

وبیدک لا بید غیْرک زیادتی ونقْصی، ونفْعی وضرّی،

و بدست توست نه به دست دیگری کم و زیاد شدن و سود و زیان من

الهی انْ حرمْتنی فمنْ ذا الّذی یرْزقنی، وانْ خذلْتنی فمنْ ذا الّذی ینْصرنی،

خدایا اگر توام محروم کنی پس کیست که روزیم دهد و اگر تو خوارم کنی پس کیست که یاریم دهد

الهی اعوذ بک من غضبک وحلول سخطک،

خدایا پناه برم به تو از خشمت و فرو ریختن عذابت

الهی انْ کنْت غیْر مسْتاْهل لرحْمتک، فانْت اهْلٌ انْ تجود علیّ بفضْل سعتک،

خدایا اگر من شایستگی رحمت تو را ندارم ولی تو شایسته آنی که از زیاده بخششت به من احسان کنی

الهی کانّی بنفْسی واقفةٌ بیْن یدیْک، وقدْ اظلّها حسْن توکّلی علیْک، فقلْت ما انْت اهْله وتغمّدْتنی بعفْوک،

خدایا خود را چنان می نگرم که گویا در برابرت ایستاده و آن توکل نیکویی که بر تو دارم بر سر من سایه افکنده و تو نیز آنچه را شایسته آنی درباره من فرموده و مرا در سراپرده عفو خویش پوشانده‌ای

الهی انْ عفوْت فمنْ اوْلی منْک بذلک، وانْ کان قدْ دنا اجلی ولمْ یدْننی منْک عملی، فقدْ جعلْت الاْقْرار بالذّنْب الیْک وسیلتی،

خدایا اگر بگذری پس کیست که از تو بدین کار سزاوارتر باشد و اگر مرگم نزدیک شده و عملم مرا به تو نزدیک نکرده من به ناچار اقرار می‌دهم اقرار به گناه را وسیله خویش به درگاهت

الهی قدْ جرْت علی نفْسی فی النّظر لها، فلها الْویْل انْ لمْ تغْفرْ لها،

خدایا من بر خویشتن ستم کردم در آن توجهی که بدان کردم پس وای بر او اگر نیامرزیش

الهی لمْ یزلْ برّک علیّ ایّام حیاتی، فلا تقْطعْ برّک عنّی فی مماتی،

خدایا پیوسته در دوران زندگی نیکی تو بر من می‌رسد پس نیکیت را در هنگام مرگ نیز از من مگیر

الهی کیْف آیس منْ حسْن نظرک لی بعْد مماتی، وانْت لمْ تولّنی الاّ الْجمیل فی حیاتی،

خدایا من چگونه مأیوس شوم از این که پس از مرگ مورد حسن نظر تو واقع گردم در صورتی که در دوران زندگیم جز به نیکی سرپرستیم نکردی

الهی تولّ منْ امْری ما انْت اهْله، وعدْ علیّ بفضْلک علی مذْنب قدْ غمره جهْله،

خدایا سرپرستی کن کار مرا چنانچه تو شایسته آنی و توجه کن بر من به فضل خویش که همچون گنهکاری هستم که نادانیش سراپا او را فراگرفته

الهی قدْ سترْت علیّ ذنوباً فی الدّنْیا، وانا احْوج الی ستْرها علیّ منْک فی الاْخْری،

خدایا براستی تو گناهانی را در دنیا بر من پوشاندی که من به پوشاندن آنها در آخرت محتاج ترم

الهی قدْ احْسنْت الیّ اذْ لمْ تظْهرْها لاحد منْ عبادک الصّالحین، فلاتفْضحْنی یوْم الْقیمة علی رؤس الاْشْهاد،

خدایا به من نیکی کردی با این که آشکارش نکردی برای هیچ یک از بندگان شایسته ات پس در روز قیامت در برابر دیدگان مردم مرا رسوا مکن

الهی جودک بسط املی، وعفْوک افْضل منْ عملی،

خدایا جود و بخششت آرزویم را گستاخ کرده و گذشت تو برتر است از عمل من

الهی فسرّنی بلقآئک یوْم تقْضی فیه بیْن عبادک،

خدایا مرا در آن روزی که میان بندگانت داوری کنی به دیدارت مسرور ساز

الهی إعْتذاری الیْک اعْتذار منْ لمْ یسْتغْن عنْ قبول عذْره، فاقْبلْ عذْری یا اکْرم من اعْتذر الیْه الْمسیئون،

خدایا عذرخواهی من به درگاهت عذرخواهی کسی است که بی نیازنشده از پذیرفتن عذرش پس عذر مرا بپذیر ای بزرگوارترین کسی که گنهکاران به درگاهش معذرت خواهی کنند

الهی لا تردّ حاجتی، ولا تخیّبْ طمعی، ولا تقْطعْ منْک رجآئی واملی،

خدایا حاجتم را بازمگردان و طمعم را به نومیدی مکشان و امید و آرزویم را از درگاهت قطع مفرما

الهی لوْ اردْت هوانی لمْ تهْدنی، ولوْ اردْت فضیحتی لمْ تعافنی،

خدایا اگر خواری مرا خواسته بودی راهنماییم نمی‌کردی و اگر رسواییم را می‌خواستی تندرستیم نمی‌دادی

الهی ما اظنّک تردّنی فی حاجة قدْ افْنیْت عمْری فی طلبها منْک،

خدایا گمان ندارم که مرا بازگردانی در مورد حاجتی که عمر خویش را در خواستن آن از تو سپری کردم

الهی فلک الْحمْد ابداً ابداً دآئماً سرْمداً، یزید ولا یبید، کما تحبّ وترْضی،

خدایا ستایش خاص توست ستایش ابدی جاویدان همیشگی که فزون شود ولی کم نگردد بدان نحو که دوست داری و خشنود شوی

الهی انْ اخذْتنی بجرْمی اخذْتک بعفْوک، وانْ اخذْتنی بذنوبی اخذْتک بمغْفرتک، وانْ ادْخلْتنی النّار اعْلمْت اهْلها انّی احبّک،

خدایا اگر مرا به جنایتم مأخوذ داری من هم تو را به عفوت بگیرم و اگر به گناهم بگیری من هم تو را به آمرزشت بگیرم و اگر به دوزخم ببری بدوزخیان اعلام می‌کنم که من تو را دوست دارم

الهی انْ کان صغر فی جنْب طاعتک عملی، فقدْ کبر فی جنْب رجآئک املی،

خدایا اگر عمل من در جنب اطاعت تو کوچک است ولی آرزویم در کنار امید تو بزرگ است

الهی کیْف انْقلب منْ عنْدک بالْخیْبة محْروماً، وقدْ کان حسْن ظنّی بجودک انْ تقْلبنی بالنّجاة مرْحوماً،

خدایا چگونه من از پیش تو محروم برگردم با این که چنان حسن ظنی من به جود و بخششت داشتم که مرا مورد رحمت خویش قرار داده با نجات بازم خواهی گرداند

الهی وقدْ افْنیْت عمْری فی شرّة السّهْو عنْک، وابْلیْت شبابی فی سکْرة التّباعد منْک،

خدایا من عمرم را در حرص غفلت از تو سپری کردم و جوانیم را در مستی دوری از تواز بین بردم

الهی فلمْ اسْتیْقظْ ایّام اغْتراری بک، ورکونی الی سبیل سخطک،

و از این رو خدایا بیدار نشدم در آن روزگاری که به کرم تو مغرور بودم و به راه خشم تو متمایل گشته بودم

الهی وانا عبْدک وابْن عبْدک، قائمٌ بیْن یدیْک، متوسّلٌ بکرمک الیْک،

خدایا من بنده تو و فرزند بنده توام که در برابرت ایستاده وبه وسیله کرم تو به درگاهت توسل جویم

الهی انا عبْدٌ اتنصّل الیْک ممّا کنْت اواجهک به منْ قلّة اسْتحْیائی منْ نظرک، واطْلب الْعفْو منْک، اذ الْعفْو نعْتٌ لکرمک،

خدایا من بنده‌ای هستم که می‌خواهم از آلودگی آنچه بدان با تو روبه رو شدم از بی حیایی خودم در پیش روی تو خود را پاک سازم و از تو گذشت می‌خواهم زیرا گذشت وصف شناسای کرم توست

الهی لمْ یکنْ لی حوْلٌ فانْتقل به عنْ معْصیتک الاّ فی وقْت ایْقظْتنی لمحبّتک،

خدایا من آن نیرویی که بتوانم بوسیله آن خود را از نافرمانیت منتقل سازم ندارم مگر در آن وقت که تو برای دوستیت بیدارم کنی

وکما اردْت انْ اکون کنْت، فشکرْتک بادْخالی فی کرمک، ولتطْهیر قلْبی منْ اوْساخ الْغفْلة عنْک،

و آن طور که خواهی باشم پس تو را سپاس گویم که مرا در کرم خویش داخل کردی و دلم را از چرکی‌های بی خبری و غفلت از خویش پاکیزه ساختی

الهی انْظرْ الیّ نظر منْ نادیْته فاجابک، واسْتعْملْته بمعونتک فاطاعک،

خدایا به من بنگر نگریستن کسی که او را خوانده‌ای و او پاسخت داده و به یاری خویش به کارش واداشته‌ای و فرمانبریت کرده

یا قریباً لا یبْعد عن المغْترّ به، ویا جواداً لایبْخل عمّنْ رجا ثوابه،

ای نزدیکی که دور نگردی از آن کس که بدو مغرور گشته و ای بخشنده‌ای که بخل نورزد از آن کس که امید نیکیش دارد

الهی هبْ لی قلْباً یدْنیه منْک شوْقه، ولساناً یرْفع الیْک صدْقه، ونظراً یقرّبه منْک حقّه،

خدایا دلی به من بده که اشتیاقش به تو موجب نزدیکیش به تو گردد و زبانی که صدق گفتارش بسوی تو بالا آید و نظر حقیقت بینی که همان حقیقتش او را به تو نزدیک گرداند

الهی إنّ منْ تعرّف بک غیْر مجْهول، ومنْ لاذ بک غیْر مخْذول، ومنْ اقْبلْت علیْه غیْر ممْلوک،

خدایا کسی که بوسیله تو شناخته شد گمنام نیست و کسی که به تو پناهنده شد خوار نیست و کسی که تو بسویش رو کنی بنده دیگری نخواهد بود

الهی انّ من انْتهج بک لمسْتنیرٌ، وانّ من اعْتصم بک لمسْتجیرٌ،

خدایا براستی هرکس به تو راه جوید راهش روشن است و هر که به تو پناه جوید پناه دارد

وقدْ لذْت بک یا الهی، فلا تخیّبْ ظنّی منْ رحْمتک، ولا تحْجبْنی عنْ راْفتک،

و من ای خدا به تو پناه آورده ام پس گمانی را که به رحمتت دارم نومید مکن و از مهر خویش منعم مکن

الهی اقمْنی فی اهْل ولایتک مقام منْ رجا الزّیادة منْ محبّتک،

خدایا جای مرا در میان دوستدارانت جای آن دسته از ایشان قرار ده که امید افزایش دوستیت را دارند

الهی والْهمْنی ولهاً بذکْرک الی ذکْرک، وهمّتی فی روْح نجاح اسْمآئک ومحلّ قدْسک،

خدایا در دلم انداز شیدایی و شیفتگی ذکر خود را پیاپی و همتم را در نشاط فیروز شدن اسمائت و محل قدست قرار ده

الهی بک علیْک الاّ الْحقْتنی بمحلّ اهْل طاعتک، والْمثْوی الصّالح منْ مرْضاتک، فانّی لا اقْدر لنفْسی دفْعاً، ولا امْلک لها نفْعاً،

خدایا به حق خودت بر خودت سوگند که مرا به محل فرمانبرداریت و جایگاه شایسته ای از مقام خشنودیت برسانی زیرا که من قادر بر دفع چیزی از خود نیستم و مالک سودی هم برایش نیستم

الهی انا عبْدک الضّعیف الْمذْنب، وممْلوکک الْمنیب، فلا تجْعلْنی ممّنْ صرفْت عنْه وجْهک، وحجبه سهْوه عنْ عفْوک،

خدایا من بنده ناتوان گنهکار تو و مملوک زاری و توبه کننده به درگاهت هستم پس مرا در زمره کسانی که روی از آنها گرداندی و غفلتشان مانع از گذشت تو گشته قرارم مده

الهی هبْ لی کمال الاْنْقطاع الیْک، وانرْ ابْصار قلوبنا بضیآء نظرها الیْک،

خدایا بریدن کاملی از خلق بسوی خود به من عنایت کن و دیده‌های دلمان را به نور توجهشان به سوی خود روشن گردان

حتّی تخْرق ابْصار الْقلوب حجب النّور، فتصل الی معْدن الْعظمة، وتصیر ارْواحنا معلّقةً بعزّ قدْسک،

تا دیده‌های دل پرده‌های نور را پاره کند و به مخزن اصلی بزرگی و عظمت برسد و ارواح ما آویخته به عزت مقدست گردد

الهی واجْعلْنی ممّنْ نادیْته فاجابک، ولاحظْته فصعق لجلالک، فناجیْته سرّاً، وعمل لک جهْراً،

خدایا قرارم ده از کسانی که او را خواندی و پاسخت داد و در معرض توجه قرارش دادی و او در برابر جلال تو مدهوش گشت و از این رو در پنهانی با او به راز گویی پرداختی ولی او آشکارا برایت کار کرد

الهی لمْ اسلّطْ علی حسْن ظنّی قنوط الاْیاس، ولا انْقطع رجآئی منْ جمیل کرمک،

خدایا به خوش بینی من نا امیدی را مسلط مکن و امیدم را که به کرم نیکویت دارم قطع مکن

الهی انْ کانت الْخطایا قدْ اسْقطتْنی لدیْک، فاصْفحْ عنّی بحسْن توکّلی علیْک،

خدایا اگر خطاهایم مرا از نظرت انداخته پس بدان اعتماد خوبی که به تو دارم از من درگذر

الهی انْ حطّتْنی الذّنوب منْ مکارم لطْفک، فقدْ نبّهنی الْیقین الی کرم عطْفک،

خدایا اگر گناهانم بواسطه بزرگواری‌های لطفت مرا بی مقدار ساخته ولی در عوض یقین به بزرگ توجه تو مرا هوشیار کرده

الهی انْ انامتْنی الْغفْلة عن الاْسْتعْداد للقآئک، فقدْ نبّهتْنی الْمعْرفة بکرم آلائک،

خدایا اگر بی خبری از آماده شدن برای دیدارت مرا به خواب فرو برده ولی در عوض معرفت به بزرگ نعمتهایت مرا بیدار کرده

الهی انْ دعانی الی النّار عظیم عقابک، فقدْ دعانی الی الْجنّة جزیل ثوابک،

خدایا اگر بزرگ کیفرت مرا به دوزخ می‌خواند ولی در مقابل پاداش فراوانت مرا به بهشت دعوت می‌کند

الهی فلک اسْئل، والیْک ابْتهل وارْغب، اسْئلک انْ تصلّی علی محمّد وآل محمّد،

خدایا پس از تو خواهم و بسوی تو زاری کنم و بگرایم و از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد

وانْ تجْعلنی ممّنْ یدیم ذکْرک، ولا ینْقض عهْدک، ولایغْفل عنْ شکْرک، ولا یسْتخفّ بامْرک،

و مرا از کسانی قرارم دهی که پیوسته به یاد تواند و پیمانت را نمی‌شکنند و از شکر تو غافل نشوند و دستور تو را سبک نشمارند

الهی والْحقْنی بنور عزّک الاْبْهج، فاکون لک عارفاً، وعنْ سواک منْحرفاً، ومنْک خآئفاً مراقباً،

خدایا برسان مرا به نور درخشان عزتت تا عارف به ذاتت باشم و از غیر تو روگردان باشم و از تو ترسان و نگران باشم

یا ذا الْجلال والاکْرام، وصلّی الله علی محمّد رسوله وآله الطّاهرین، وسلّم تسْلیماً کثیراً.

ای صاحب جلالت و بزرگواری و درود خدا بر محمّد پیامبرش و بر آل پاکش باد و سلام بسیار بر ایشان باد.

این مناجات از مناجات‌های پرارزش ائمّه (علیهم السلام) است و دارای مضامین عالیه‌ای است که در هر وقت حضور قلبی باشد، خواندن آن و فکر کردن در مفاهیم آن، مناسب است.

شب اوّل ماه

برای شب اوّل ماه در کتاب «اقبال» نمازهای زیادی ذکر شده است که از جمله آن، ۱۲ رکعت نماز است (هر دو رکعت به یک سلام) که در هر رکعتی یک مرتبه «حمد» و ۱۵ مرتبه «توحید» خوانده می‌شود و از رسول خدا (ص) پاداش فراوانی برای این نماز ذکر شده است.

روز اوّل ماه

روزه این روز فضیلت فراوانی دارد و از امام صادق (ع) نقل شده است که هر کس روز اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد، بهشت بر او واجب می‌شود و «سیّد بن طاووس» در کتاب «اقبال» از رسول خدا (ص) نقل کرده است که هر کس سه روز اوّل ماه شعبان را روزه بگیرد و شب‌هایش را قیام کند و دو رکعت نماز بگزارد که در هر رکعتی یک مرتبه «حمد» و یازده مرتبه «قل هو اللّه احد» را بخواند، خداوند شرّ اهل آسمان و زمین و شرّ ابلیس و هر سلطه ستمگری را از او برطرف سازد و خداوند گناهان فراوانی را از او می‌آمرزد.

روز سوم ماه

این روز بنا بر نقل شیخ طوسی در «مصباح»، روز ولادت با سعادت حسین بن علی (ع) است. از «قاسم بن علاء همدانی» وکیل امام حسن عسکری (ع) نامه‌ای رسید که در آن آمده بود: مولای ما امام حسین (ع) در روز پنجشنبه، سوم شعبان متولّد شد، لذا آن روز را روزه بگیر و این دعا را بخوان:

اللّهمّ انّی اسْئلک بحقّ الْموْلود فی هذا الْیوْم، الْموْعود بشهادته قبْل اْستهْلاله وولادته،

خدایا از تو خواهم به حق مولود در این روز آن مولودی که به او وعده شهادت داده شده بود پیش از این که بانگش در این دنیا بلند شود و به دنیا آید

بکتْه السّمآء ومنْ فیها، والاْرْض ومنْ علیْها، ولمّا یطأْ لابتیْها، قتیل الْعبْرة، وسیّد الاْسْرة،

آسمان‌ها و هر که در آنها است و زمین و هرکه بر آن است برایش گریستند پیش از آن که قدم در این جهان گذارد کشته اشک و آه و آقای طایفه بشر

الْممْدود بالنّصْرة یوْم الْکرّة، الْمعوّض منْ قتْله انّ الاْئمّة منْ نسْله، والشّفآء فی ترْبته،

آن کس که در روز رجعت به یاری مدد شده و آن که پاداش کشته شدنش این بود که امامان از نسل اویند و درمان در تربت او است

والْفوْز معه فی اوْبته، والاْوصیآء منْ عتْرته، بعْد قآئمهمْ وغیْبته،

و پیروزی در زمان رجعت با او و اوصیا از عترت اوست پس از حضرت قائم و پس از دوران غیبتش

حتّی یدْرکوا الاْوْتار، ویثْأروا الثّار، ویرْضوا الْجبّار، ویکونوا خیْر انْصار، صلّی الله علیْهمْ، مع اخْتلاف اللّیل والنّهار،

تا این که انتقام گیرند و خون‌ها را باز گیرند و خدای جبار را خشنود سازند و بهترین یاران دین خدا باشند درود خدا بر ایشان در هر زمان که رفت و آمد دارد شب و روز

اللّهمّ فبحقّهمْ الیْک اتوسّل، واسْئل سؤال مقْترف معْترف،

خدایا پس به حق ایشان به سوی تو دست نیاز دراز کنم و از تو خواهم خواستن شخص گنه کار اعتراف کننده

مسیئ الی نفْسه ممّا فرّط فی یوْمه وامْسه، یسْئلک الْعصْمة الی محلّ رمْسه،

بدکردار به نفس خویش از کوتاهی‌هایی که در امروز و دیروزش کرده و اکنون از تو پناه خواهد تا هنگام رفتن در گور

اللّهمّ فصلّ علی محمّد وعتْرته، واحْشرْنا فی زمْرته، وبوّئْنا معه دار الْکرامة، ومحلّ الاْقامة،

خدایا پس درود فرست بر محمّد و عترتش و ما را در زمره او محشور گردان و جای ده ما را با او در خانه کرامت (بهشت) و جایگاه ماندن همیشگی

اللّهمّ وکما اکْرمْتنا بمعْرفته فاکْرمْنا بزلْفته، وارْزقْنا مرافقته وسابقته،

خدایا چنانچه ما را به شناختنش گرامی داشتی هم چنان ما را به نزدیک شدن با او گرامی دار و رفاقت و سابقه داشتن با او را روزی ما گردان

واجْعلْنا ممّنْ یسلّم لامْره، ویکْثر الصّلاة علیْه عنْد ذکْره، وعلی جمیع اوْصیآئه واهْل اصْفیآئه،

و بگردان ما را از کسانی که تسلیم دستور اویند و هنگام بردن نامش بسیار بر او درود فرستند و بر همه اوصیا و خاندان برگزیده‌اش

الْممْدودین منْک بالْعدد الاْثْنیْ عشر، النّجوم الزّهر، والْحجج علی جمیع الْبشر،

که یاری شده اند از جانب تو به عدد دوازده، آن ستارگان درخشان و حجت‌های تو بر تمامی افراد بشر

اللّهمّ وهبْ لنا فی هذا الْیوْم خیْر موْهبة، وانْجحْ لنا فیه کلّ طلبة، کما وهبْت الْحسیْن لمحمّد جدّه،

خدایا و ببخش به ما در این روز بهترین بخشش‌ها را و برآور برای ما در این روز هر خواهشی را چنانچه حسین را به محمّد جدش بخشیدی

وعاذ فطْرس بمهْده، فنحْن عائذون بقبْره منْ بعْده، نشْهد ترْبته، وننْتظر اوْبته، آمین ربّ الْعالمین.

و فطرس به گهواره حسین پناه برد و ما پناهنده به قبر او هستیم پس از شهادت او بالای تربتش آمده و چشم به راه رجعت او هستیم اجابت کن ای پروردگار جهانیان.

پس از آن، این دعا را که به دعای امام حسین (ع) معروف است می‌خوانی. این دعا آخرین دعایی است که آن حضرت در روز عاشورا (همان روزی که دشمنانش زیاد بودند) خواند:

اللّهمّ انْت متعالی الْمکان، عظیم الْجبروت، شدید الْمحال، غنیٌّ عن الْخلایق،

خدایا تویی والامکان و بزرگ جبروت و سخت نیرو و بی نیاز از خلایق

عریض الْکبْریآء، قادرٌ علی ما تشآء، قریب الرّحْمة، صادق الْوعْد، سابغ النّعْمة،

دارای بزرگی پهناور، توانای بر هر چه خواهی، نزدیک مهر، راست وعده، فراوان نعمت،

حسن الْبلاء، قریبٌ إذا دعیت، محیطٌ بما خلقْت، قابل التّوْبة لمنْ تاب الیْک،

نیکو آزمایش، نزدیک هرگاه خوانده شوی محیط به هر چه آفریده‌ای توبه پذیر برای آن کس که به سویت توبه کند

قادرٌ علی ما اردْت، ومدْرکٌ ما طلبْت، وشکورٌ اذا شکرْت، وذکورٌ اذا ذکرْت،

توانا بر هر چه اراده کنی و بدست آرنده آنچه بجویی و سپاس پذیر هرگاه سپاس شوی و یاد کنی هنگامی که یادت کنند

ادْعوک محْتاجاً، وارْغب الیْک فقیراً، وافْزع الیْک خآئفاً،

می‌خوانمت نیازمندانه و توجه کنم بسویت فقیرانه و پناه آرم بسویت خائفانه

و ابْکی الیْک مکْروباً، واسْتعین بک ضعیفاً، واتوکّل علیْک کافیاً...

و گریه کنم به درگاهت از روی غمزدگی و ملولانه کمک جویم بوسیله تو ناتوانانه و توکل کنم بر تو کفایت خواهانه.

شب سیزدهم ماه

شب سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم، «لیالی بیض» یعنی شب‌های روشن، نامیده می‌شود. برای این شب‌ها اعمالی است که در اعمال ماه رجب بیان شد.

شب نیمه شعبان

این شب، شب بسیار مبارکی است و برای این شب چند عمل است:

اوّل: غسل است که طبق روایتی از امام صادق (ع) سبب تخفیف گناهان است.

دوم: احیای این شب است، به نماز و دعا و استغفار. در روایتی که حضرت امیرمؤمنان (ع) از رسول خدا (ص) نقل می‌کند آمده است: «هنگامی که شب نیمه شعبان فرا می‌رسد آن را به عبادت به سر برید و روزش را روزه بدارید، زیرا از اوّل تا آخر این شب، از جانب خداوند ندا می‌آید: آیا استغفار کننده‌ای هست که از گناهان خویش آمرزش طلبد، تا گناهان او را بیامرزم؟ آیا کسی هست که طلب روزی کند و من روزی او را وسعت بخشم؟ ». همچنین در روایتی آمده است که جبرئیل به رسول خدا (ص) گفت: هر کس این شب را به تسبیح و تکبیر و دعا و نماز و استغفار و… احیا بدارد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد، و جایگاه و منزل او بهشت خواهد بود… ای محمّد! این شب را احیا بدار، و به امّتت فرمان ده آن را احیا دارند. جبرئیل پس از بیان فضایل دیگری برای این شب، در پایان گفت: محروم واقعی کسی است که از خیر و برکت این شب محروم باشد! از امام زین العابدین (ع) نیز احیای این شب نقل شده است. همچنین در روایتی از رسول خدا (ص) نقل شده است که هر کس این شب را احیا بدارد، در آن روز که قلب‌ها می‌میرد، قلبش نخواهد مرد.

سوم: زیارت امام حسین (ع) در این شب از افضل اعمال است، و باعث آمرزش گناهان است.

چهارم: خواندن این دعاست که جناب «سیّد بن طاووس» و «شیخ طوسی» آن را نقل کرده‌اند و به منزله زیارت امام زمان (علیه السلام) است:

اللّهمّ بحقّ لیْلتنا هذه وموْلودها وحجّتک، وموْعودها الّتی قرنْت الی فضْلها فضْلاً،

خدایا به حق این شبی که ما در آنیم و به حق آن کس که در آن به دنیا آمده و حجتت و موعود آن که همراه کردی به فضیلت این شب فضیلت دیگری

فتمّتْ کلمتک صدْقاً وعدْلاً لا مبدّل لکلماتک، ولا معقّب لایاتک،

و بدین سبب تمام شد کلمه تو براستی و عدالت تغییر دهنده‌ای برای کلمات تو نیست و پس زننده‌ای برای آیات تو نیست

نورک الْمتالّق، وضیآؤک الْمشْرق، والْعلم النّور فی طخْیآء الدّیْجور، الْغائب الْمسْتور،

آن نور درخشانت و آن روشنی فروزانت و آن نشانه نورانی در شب تاریک ظلمانی آن پنهان غایب از انظار

جلّ موْلده، وکرم محْتده، والْملائکة شهّده، والله ناصره ومؤیّده اذا آن میعاده، والْملائکة امْداده،

که ولادتش بزرگ و کریم الاصل بود و فرشتگان گواهان اویند و خدا یاور و کمک کار اوست در آن هنگام که وعده‌اش برسد و فرشتگان مددکارش باشند

سیْف الله الّذی لا ینْبو، ونوره الّذی لا یخْبو، وذوالْحلْم الّذی لا یصْبوا،

آن شمشیر برنده خدا که کند نشود و نور او که خاموش نگردد و بردباری که کار بی رویه انجام ندهد

مدار الدّهْر، ونوامیس الْعصْر، وولاة الاْمْر، والْمنزّل علیْهمْ ما یتنزّل فی لیْلة الْقدْر،

چرخ روزگار بخاطر او گردش کند و او و پدران معصومش نوامیس هر عصر و والیان امر خدایند در شب قدر آنچه نازل شود بر ایشان نازل گردد

واصْحاب الْحشْر والنّشْر، تراجمة وحْیه، وولاة امْره ونهْیه،

و آنهایند صاحبان حشر و نشر و مفسران وحی خدا و سرپرستان امر و نهی او

اللّهمّ فصلّ علی خاتمهْم وقآئمهم، الْمسْتور عنْ عوالمهمْ، وادْرکْ بنا أیّامه، وظهوره وقیامه،

خدایا پس درود فرست بر خاتم ایشان و قائمشان که در پس پرده است از عوالم آنها و ما را به روزگار او و زمان ظهور و قیامش برسان

واجْعلْنا منْ انْصاره، واقْرنْ ثارنا بثاره، واکْتبْنا فی اعْوانه وخلصآئه،

و از جمله یارانش قرارمان ده و خونخواهی ما را به خونخواهی او مقرون گردان و نام ما را در زمره یاران و مخصوصانش ثبت فرما

واحْینا فی دوْلته ناعمین، وبصحْبته غانمین، وبحقّه قآئمین، ومن السّوء سالمین، یا ارْحم الرّاحمین،

و ما را در دولتش شادکام و متنعم و به هم نشینیش بهره‌مند و به گرفتن حقش پا بر جا بدار و از بدی‌ها بر کنارمان کن ای مهربان‌ترین مهربانان

والْحمْدلله ربّ الْعالمین، وصلّی اللّه علی سیّدنا محمّد خاتم النّبیّین والْمرْسلین، وعلی اهْل بیْته الصّادقین، وعتْرته النّاطقین،

و ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است و درودهای او بر آقای ما محمّد خاتم پیمبران و مرسلین و بر خاندان راستگو و عترت حقگویش باد

والْعنْ جمیع الظّالمین، واحْکمْ بیْننا وبیْنهمْ یا احْکم الْحاکمین.

و از رحمت خود دور ساز تمام ستمکاران را و میان ما و ایشان داوری کن ای محکم‌ترین حکم کنندگان.

پنجم: «شیخ طوسی» از اسماعیل بن فضل هاشمی روایت کرده که گفت: حضرت صادق (ع) این دعا را به من تعلیم داد تا آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:

اللّهمّ انْت الْحیّ الْقیّوم، الْعلیّ الْعظیم، الْخالق الرّازق، الْمحْیی الْممیت،

خدایا تویی زنده پاینده والای بزرگ آفریننده و روزی دهنده زنده کننده و میراننده

الْبدیء الْبدیع، لک الْجلال ولک الْفضْل، ولک الْحمْد ولک الْمنّ،

آغاز کننده و پدید آرنده، برای توست بزرگی و فضیلت و از آن توست ستایش و نعمت

ولک الْجود ولک الْکرم، ولک الاْمْر ولک الْمجْد ولک الْشّکْر،

و از آن توست جود و بزرگواری و از توست فرمان و شوکت و خاص تو است سپاسگزاری

وحْدک لا شریک لک، یا واحد یا احد، یا صمد یا منْ لمْ یلدْ ولمْ یولدْ، ولمْ یکنْ له کفواً احدٌ،

که یگانه‌ای و شریکی برایت نیست ای یگانه ای یکتا ای بی نیاز ای که فرزندی ندارد و فرزند کسی نباشد و نیست برایش همتایی هیچ کس

صلّ علی محمّد وآل محمّد، واْغفرْ لی وارْحمْنی، واکْفنی ما اهمّنی،

درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بیامرز مرا و به من رحم کن و کفایت کن از من آنچه فکر مرا به خود مشغول کرده

واقْض دیْنی، ووسّعْ علیّ فی رزْقی، فانّک فی هذه اللّیْلة کلّ امْر حکیم تفْرق،

و قرضم را ادا کن و در روزیم گشایش ده زیرا که تو در این شب هر کار محکمی را از هم جدا کنی

ومنْ تشآء منْ خلْقک ترْزق، فارْزقْنی وانْت خیْر الرّازقین،

و هر یک از مخلوقات خود را بخواهی روزی دهی پس روزیم ده که تو بهترین روزی دهندگانی

فانّک قلْت وانْت خیْر الْقآئلین النّاطقین: واسْئلوا الله منْ فضْله. فمنْ فضْلک اسْئل،

زیرا تو خود گفتی و تو بهترین گویندگان و ناطقان هستی که فرمودی «از خدا بخواهید از فضل او» پس من از فضل تو می‌خواهم

و ایّاک قصدْت، وابْن نبیّک اعْتمدْت، ولک رجوْت، فارْحمْنی یا ارْحم الرّاحمین.

و تو را قصد کردم و به فرزند پیمبرت اعتماد کردم و از توامیدوارم پس به من رحمت کن ای مهربان‌ترین مهربانان.

ششم: این دعا را بخواند که حضرت رسول (ص) در این شب می‌خواندند:

اللّهمّ اقْسمْ لنا منْ خشْیتک ما یحول بیْننا وبیْن معْصیتک،

خدایا بهره ما کن از ترس خود بدان اندازه که حائل شود میان ما و نافرمانیت

ومنْ طاعتک ما تبلّغنا به رضْوانک، ومن الْیقین ما یهون علیْنا به مصیبات الدّنْیا،

و از اطاعت خویش بدان مقدار که ما را به خشنودی و رضوان تو برساند و از یقین بدان حد که بوسیله آن ناگواری‌های دنیا بر ما آسان گردد

اللّهمّ امْتعْنا باسْماعنا وابْصارنا وقوّتنا ما احْییْتنا، واجْعلْه الْوارث منّا،

خدایا ما را به گوش‌هایمان و دیده‌هامان و نیرویمان تا زنده‌ایم بهره‌مند ساز و آن را وارث ما گردان

واجْعلْ ثارنا علی منْ ظلمنا، وانْصرنا علی منْ عادانا، ولا تجْعلْ مصیبتنا فی دیننا،

و خون ما را به گردن کسی انداز که بر ما ستم کرده و یاری ده ما را بر کسی که با ما دشمنی کند و مصیبت ما را در دینمان قرار مده

ولا تجْعل الدّنْیا اکْبر همّنا، ولا مبْلغ علْمنا، ولا تسلّطْ علیْنا منْ لا یرْحمنا، برحْمتک یا ارْحم الرّاحمین.

و دنیا را بزرگترین اندوه ما قرار مده و نیز آخرین حد دانش ما قرارش مده و مسلّط مکن بر ما کسی را که بر ما رحم نکند به رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان.

هفتم: صلوات هر روز ماه شعبان (که در وقت ظهر خوانده می‌شود) را بخواند.

هشتم: دعای کمیل را که حضرت علی (ع) در این شب آن را به کمیل تعلیم داد، بخواند.

نهم: در این شب صد مرتبه بگوید: سبحان اللّه و صد مرتبه بگوید: الحمد للّه و صد مرتبه بگوید: اللّه اکبر و صد مرتبه بگوید: لا إله إلاّ اللّه که طبق روایتی از امام باقر (ع) هرکس چنین کند، خداوند گناهان گذشته او را بیامرزد و حاجت‌های دنیوی و اخروی او را برآورده سازد.

دهم: مرحوم «شیخ طوسی» از «ابویحیی» روایتی را نقل می‌کند که می‌گوید: به مولایم امام صادق (ع) عرض کردم: بهترین دعا، در این شب کدام است؟ فرمود: وقتی که نماز عشا را بجا آوردی، دو رکعت نماز بگزار و در رکعت اوّل سوره «حمد» و سوره «قل یا ایّها الکافرون» و در رکعت دوم، سوره «حمد» و سوره «توحید» را بخوان، پس از نماز، ۳۳ مرتبه بگو: سبحان اللّه ۳۳ مرتبه الحمد للّه و ۳۴ مرتبه اللّه اکبر. آنگاه بگو:

یا منْ الیْه ملْجأ الْعباد فی الْمهمّات، والیْه یفْزع الْخلْق فی الْملمّات،

ای که به سوی اوست پناه بندگان در کارهای اندوه خیز و به سوی او پناه برند خلایق در پیش آمدهای ناگوار

یا عالم الْجهْر والْخفیّات، ویا منْ لا تخْفی علیْه خواطر الاْوْهام وتصرّف الْخطرات،

ای دانای آشکار و نهان و ای که بر او پنهان نماند اندیشه‌هایی که در دل‌ها افتد و تصرف کردن آن خاطرات

یا ربّ الْخلایق والْبریّات، یا منْ بیده ملکوت الاْرضین والسّموات،

ای پروردگار خلایق و آفریدگان ای که ملکوت زمین‌ها و آسمان‌ها بدست اوست

انْت الله لا اله الاّ انْت، امتّ الیْک بلا اله الاّ انْت،

تویی خدایی که معبودی جز تو نیست بسویت توسل جویم به کلمه «لا اله الا انت»

فبلا اله الاّ انْت، اجْعلْنی فی هذه اللّیْلة ممّنْ نظرْت الیْه فرحمْته، وسمعْت دعآئه فاجبْته،

پس ای خدایی که معبودی جز تو نیست بگردان مرا در این شب از کسانی که بسویش نگریسته و مورد رحم خویش قرارش داده و دعایش شنیده و اجابت کرده

وعلمْت اسْتقالته فاقلْته، وتجاوزْت عنْ سالف خطیئته، وعظیم جریرته،

و پشیمانیش را دانسته پس او را پذیرفته‌ای و از خطاهای گذشته‌اش و گناه بزرگش در گذشته‌ای

فقد اسْتجرْت بک منْ ذنوبی، ولجاْت الیْک فی ستْر عیوبی،

پس من از گناهانم به تو پناهنده شده و به تو ملتجی گشته‌ام در این که عیوبم را بپوشانی

اللّهمّ فجدْ علیّ بکرمک وفضْلک، واحْططْ خطایای بحلْمک وعفْوک، وتغمّدْنی فی هذه اللّیْلة بسابغ کرامتک،

خدایا پس جود کن بر من به کرم خود و فضلت و بریز خطاهای مرا به بردباری و گذشت خویش و فراگیر مرا در این شب به فراوان کرمت

واجْعلْنی فیها منْ اوْلیآئک الّذین اجْتبیْتهمْ لطاعتک، واخْترْتهمْ لعبادتک، وجعلْتهمْ خالصتک وصفْوتک،

و بگردان مرا در این شب از آن دوستانت که آنان را برای طاعت خویش برگزیده و برای پرستشت انتخاب فرمودی و ایشان را جزء خاصان درگاه و برگزیدگانت قراردادی

اللّهمّ اجْعلْنی ممّنْ سعد جدّه، وتوفّر من الْخیْرات حظّه،

خدایا بدار مرا از آن کسانی که کوششش به جایی رسیده و از نیکی‌ها بهره فراوان نصیبش گشته

و اجْعلْنی ممّنْ سلم فنعم، وفاز فغنم، واکْفنی شرّ ما اسْلفْت،

و بگردانم از آنان که تندرست شده و متنعم و رستگار و بهره مند گشته و کفایت کن مرا از شر آنچه کرده‌ام

واعْصمْنی من الاْزدیاد فی معْصیتک، وحبّبْ الیّ طاعتک، وما یقرّبنی منْک، ویزْلفنی عنْدک،

و نگاهم دار از افزودن در نافرمانیت و دوست گردان نزد من فرمانبرداریت را و آنچه مرا به تو نزدیک و مقرّب درگاهت گرداند

سیّدی الیْک یلْجأ الْهارب، ومنْک یلْتمس الطّالب، وعلی کرمک یعوّل الْمسْتقیل التّائب،

آقای من به سوی تو پناه آرد شخص گریز پای و از تو عاجزانه طلب کند جوینده و بر کرم تو تکیه کند شخص عذرخواه و توبه کننده

ادّبْت عبادک بالتّکرّم، وانْت اکْرم الاْکْرمین، وامرْت بالْعفْو عبادک، وانْت الْغفور الرّحیم،

ادب کردی بندگانت را به کرم ورزی به آنها و تو کریم‌ترین کریمانی و تو خود به بندگانت دستور گذشت دادی و خود آمرزنده و مهربانی

اللّهمّ فلا تحْرمْنی ما رجوْت منْ کرمک، ولا تؤْیسْنی منْ سابغ نعمک،

خدایا پس مرا از آنچه از کرمت امید دارم محرومم مکن و از نعمت‌های ریزانت مأیوسم مدار

ولا تخیّبْنی منْ جزیل قسمک فی هذه اللّیْلة لاهْل طاعتک، واجْعلْنی فی جنّة منْ شرار بریّتک،

و از بهره‌های فراوانت که در این شب برای فرمانبردارانت مقرّر داشته‌ای بی بهره‌ام مساز و مرا در پناهگاه محکمی از آزار مخلوقات شرورت قرار ده

ربّ انْ لمْ اکنْ منْ اهْل ذلک، فانْت اهْل الْکرم والْعفْو والْمغْفرة، وجدْ علیّ بما انْت اهْله لا بما اسْتحقّه،

پروردگارا اگر من چنین شایستگی ندارم ولی تو شایسته کرم و گذشت و آمرزشی و فرو ریز بر من بدانچه تو شایسته آنی نه بدانچه من سزاوار آنم

فقدْ حسن ظنّی بک، وتحقّق رجآئی لک، وعلقتْ نفْسی بکرمک، فانْت ارْحم الرّاحمین، واکْرم الاْکْرمین،

زیرا براستی گمان من نیک است و امیدم درباره تو محکم شده و جانم به سر رشته کرم تو آویخته است پس تویی مهربان‌ترین مهربانان و کریم‌ترین کریمان

اللّهمّ واخْصصْنی منْ کرمک بجزیل قسمک، واعوذ بعفْوک منْ عقوبتک،

خدایا مرا مخصوص بدار از کرم خویش به بهره‌های فراوان و تقسیم‌های شایانت و از کیفر تو به عفوت پناه می‌برم

واغْفر لی الذّنْب الّذی یحْبس علیّ الْخلق، ویضیّق علیّ الرّزْق،

و بیامرز برایم آن گناهی را که عادت بد (مانند دروغ) را بر من حبس کند و روزی را بر من تنگ سازد

حتّی اقوم بصالح رضاک، وانْعم بجزیل عطآئک، واسْعد بسابغ نعْمآئک،

تا من به خشنودی شایسته تو اقدام کنم و به عطای فراوانت متنعم گردم و به نعمتهای بسیارت خوشبخت شوم

فقدْ لذْت بحرمک، وتعرّضْت لکرمک، واسْتعذْت بعفْوک منْ عقوبتک، وبحلْمک منْ غضبک،

زیرا من به آستان تو پناه آوردم و به کرم تو آویختم و به گذشت تو پناه جستم از ترس کیفرت و به بردباریت پناه جستم از خشمت

فجدْ بما سئلْتک، وانلْ ما الْتمسْت منْک، اسْئلک بک لا بشیْء هو اعْظم منْک.

پس به من عطا کن آنچه را از تو خواستم و به من برسان آنچه را از تو خواهش کردم تو را به خودت سوگند دهم چون چیزی از تو بزرگ‌تر نیست.

سپس به سجده می‌روی و ۲۰ مرتبه می‌گویی: یا ربّ و هفت مرتبه یا الله و هفت مرتبه لا حوْل ولا قوّة الاّ بالله و ۱۰ مرتبه: ما شآء الله و ۱۰ مرتبه لا قوّة الاّ بالله. آنگاه صلوات می‌فرستی بر پیغمبر و آل او (علیهم السلام) و از خدا حاجت خود را می‌طلبی. به خدا سوگند! اگر کسی با انجام این عمل، از خدا حاجت بطلبد، هرچند بسیار فراوان باشد خداوند آن را به کرم و فضل گسترده‌اش برآورده می‌سازد.

یازدهم: «شیخ طوسی» و «سیّد بن طاووس»، فرموده‌اند، در این شب این دعا را بخواند.

الهی تعرّض لک فی هذا اللّیْل الْمتعرّضون، وقصدک فیها الْقاصدون، وامّل فضْلک ومعْروفک الطّالبون، ولک فی هذا اللّیْل نفحاتٌ وجوآئز، وعطایا ومواهب، تمنّ بها علی منْ تشآء منْ عبادک، وتمْنعها منْ لمْ تسْبقْ له الْعنایة منْک، وها انا ذا عبیْدک الْفقیر الیْک، الْمؤمّل فضْلک ومعْروفک، فانْ کنْت یا مولای تفضّلْت فی هذه اللّیْلة علی احد منْ خلْقک، وعدْت علیْه بعائدة منْ عطْفک، فصلّ علی محمّد وآل محمّد، الطّیّبین الطّاهرین، الْخیّرین الْفاضلین، وجدْ علیّ بطوْلک ومعْروفک یا ربّ الْعالمین، و صلّی الله علی محمّد خاتم النّبیّین وآله الطّاهرین، وسلّم تسْلیماً، انّ الله حمیدٌ مجیدٌ، اللّهمّ انّی ادْعوک کما امرْت، فاسْتجبْ لی کما وعدْت، انّک لا تخْلف الْمیعاد.

دوازدهم: بعد از هر دو رکعت از نماز شب و شفع و بعد از دعاهای نماز وتر، دعاهایی را که مرحوم «شیخ طوسی» و «سیّد بن طاووس» نقل کرده‌اند را بخواند.

سیزدهم: سجده‌ها و دعاهایی که از رسول خدا (ص) روایت شده است را بخواند. از جمله، در روایتی که «ابان بن تغلب» از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است، چنین آمده: شب نیمه شعبان داخل شد و آن شب رسول خدا (ص) نزد یکی از همسران خود بود؛ وقتی که شب به نیمه رسید آن حضرت از بستر برای عبادت برخاست؛ همسرش در پی آن حضرت روان شد، در حالی که خود را به چادرش پیچیده بود و در جستجوی آن حضرت بود؛ ; ناگاه رسول خدا (ص) را در سجده یافت، که مثل جامه‌ای به زمین چسبیده بود. به حضرت نزدیک شد، شنید که آن حضرت در سجده خود می‌گوید:

سجد لک سوادی وخیالی، وآمن بک فؤادی، هذه یدای وماجنیْته علی نفْسی، یا عظیم ترْجی لکلّ عظیم، اغْفرْ لی الْعظیم، فانّه لایغْفر الذّنْب الْعظیم الاّ الرّبّ الْعظیم

آنگاه سر خود را بلند کرد و سپس به سجده رفت و عرض کرد:

اعوذ بنور وجْهک الّذی اضائتْ له السّموات والاْرضون، وانْکشفتْ له الظّلمات، وصلح علیْه امْر الاْوّلین والاْخرین، منْ فجأة نقمتک، ومنْ تحْویل عافیتک، ومنْ زوال نعْمتک، اللّهمّ ارْزقْنی قلْباً تقیّاً نقیّاً، ومن الشّرْک بریئاً، لا کافراً ولا شقیّاً

آنگاه دو طرف روی خود را به خاک گذاشت و گفت:

عفّرْت وجْهی فی التّراب، وحقّ لی انْ اسْجد لک.

مالیدم به خاک رویم را و بر من سزاست که برایت سجده کنم.

چهاردهم: نماز جناب جعفر طیّار را بجا آورد.

پانزدهم: نمازهای فراوانی برای شب نیمه شعبان وارد شده است که آنها را بجا آورد از جمله گروهی از افراد مورد وثوق و اعتماد از امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) روایت کرده‌اند که فرمودند: وقتی که شب نیمه شعبان می‌شود، چهار رکعت نماز بجا آور (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت، حمد یک مرتبه و قل هو اللّه احد را صد مرتبه بخوان و پس از پایان چهار رکعت بگو:

اللّهمّ انّی الیْک فقیرٌ، ومنْ عذابک خائفٌ مسْتجیرٌ، اللّهمّ لا تبدّلْ اسْمی، ولا تغیّرْ جسْمی، ولاتجْهدْ بلائی، ولاتشْمتْ بی اعْدآئی، اعوذ بعفْوک منْ عقابک، واعوذ برحْمتک منْ عذابک، واعوذ برضاک منْ سخطک، واعوذبک منْک، جلّ ثنآؤک، انْت کما اثْنیْت علی نفْسک، وفوْق ما یقول الْقآئلون.

روز نیمه شعبان

روز ولادت باسعادت امام دوازدهم حضرت مهدی، حجّة بن الحسن صاحب الزمان (عجّ) است. بسیار شایسته است که شیعیان، در شب و روز نیمه شعبان، با تشکیل محافل و مجالس، و برپایی سخنرانی‌ها، درباره عظمت این روز و وجود مقدّس امام زمان (ع) و شرایط انتظار آن حضرت، و دعا برای تعجیل در ظهورش و دفع شبهات دشمنان و ناآگاهان، آن را گرامی بدارند؛ ولی در همه این موارد از کارهای نامناسب و خلاف شرع بپرهیزند و عبادت را با گناه آلوده نسازند.

اعمال پایانی ماه شعبان

الف) از امام صادق (ع) نقل شده است که هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه مبارک رمضان متّصل سازد، خداوند متعال ثواب روزه دو ماه متوالی را برای او بنویسد.

ب) اباصلت هروی می‌گوید: جمعه آخر ماه شعبان خدمت امام رضا (ع) رسیدم. حضرت فرمود: ای اباصلت! اکثر ماه شعبان رفت و امروز جمعه آخر ماه است، پس تقصیرها و کوتاهی‌های گذشته را در بقیّه این ماه جبران کن، و به آنچه برای تو سودمند است روی آور؛ بسیار دعا کن و استغفار نما و قرآن را بسیار تلاوت کن و از گناهان خود توبه نما، تا وقتی که ماه رمضان داخل می‌شود، خود را برای خدا خالص ساخته باشی و هر دیْن و امانتی بر عهده داری، ادا کن و کینه هر کس که در دل داری بیرون نما و گناهانی را که انجام می‌دادی ترک کن و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود بر خدا توکّل نما، که هر کس بر خدا توکّل کند، خداوند امور او را کفایت می‌نماید، و در بقیه این ماه این دعا را بسیار بخوان: اللّهمّ انْ لمْ تکنْ غفرْت لنا فیما مضی منْ شعْبان، فاغْفرْ لنا فیما بقی منْه. خدایا اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیده‌ای در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان امام (ع) در ادامه فرمود: خداوند به احترام و عظمت ماه مبارک رمضان، بنده‌های بسیاری را در ماه شعبان از آتش جهنّم آزاد می‌گرداند.

ج) دعای شب آخر ماه شعبان و اوّل ماه رمضان. حارث بن مغیره نضری از امام صادق (ع) روایت کرده است که آن حضرت در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را می‌خواند:

اللّهمّ انّ هذا الشّهْر الْمبارک الّذی انْزل فیه الْقرآن، هدیً للنّاس وبیّنات من الْهدی والْفرْقان قدْ حضر،

خدایا این ماه مبارکی که قرآن در آن نازل گشته آن قرآنی که راهنمای مردم گردیده و نشانه‌های روشنی از راهبری و جدا کردن میان حق و باطل است فرا رسیده

فسلّمْنا فیه وسلّمْه لنا، وتسلّمْه منّا فی یسْر منْک وعافیة، یا منْ اخذ الْقلیل وشکر الْکثیر، اقْبلْ منّی الْیسیر،

پس ما را در این ماه سالم بدار و آن را در حال آسانی و تندرستی از ما بگیر ای که بگیرد اندک راو بسیار قدردانی کند، این طاعت اندک را از من بپذیر

اللّهمّ انّی اسْئلک انْ تجْعل لی الی کلّ خیْر سبیلاً، ومنْ کلّ ما لا تحبّ مانعاً، یا ارْحم الرّاحمین،

خدایا از تو خواهم که برای من بسوی هر کار خیری راهی و از هر چه دوست نداری سر را هم مانعی قرار دهی ای مهربان‌ترین مهربانان

یا منْ عفا عنّی وعمّا خلوْت به من السّیّئات، یا منْ لمْ یؤاخذْنی بارْتکاب الْمعاصی، عفْوک عفْوک عفْوک یاکریم،

ای که گذشتی از من و از آن کارهای زشتی که در پنهانی کردم ای که مرا به سبب دست زدن به گناهان نگیری گذشت، گذشت، گذشت تو را خواهانم ای بزرگوار

الهی وعظْتنی فلمْ اتّعظْ، وزجرْتنی عنْ محارمک فلمْ انْزجرْ، فما عذْری فاعْف عنّی یا کریم، عفْوک عفْوک،

خدایا مرا پند دادی ولی من پند نگرفتم و از کارهای حرام خود بازم داشتی ولی من باز نایستادم پس چه عذری به درگاهت دارم ای کریم از من گذشت کن که عفوت و گذشتت را خواهانم

اللّهمّ انّی اسْئلک الرّاحة عنْد الْموْت، والْعفْو عنْد الْحساب،

خدایا از تو درخواست دارم آسودگی هنگام مرگ و گذشت در وقت حساب را

عظم الذّنْب منْ عبدک، فلْیحْسن التّجاوز منْ عنْدک، یااهْل التّقْوی، ویا اهْل الْمغْفرة، عفْوک عفْوک،

بزرگ است گناه از بنده‌ات پس باید گذشت از جانب تو نیز نیکو باشد ای شایسته پرهیزگاری و ای شایسته آمرزش عفوت و گذشتت را خواهانم

اللّهمّ انّی عبْدک وابْن عبْدک وابْن امتک، ضعیْفٌ فقیرٌ الی رحْمتک،

خدایا من بنده و فرزند بنده و فرزند کنیز توأم ناتوان و نیازمند مهر تو هستم

وانْت منْزل الْغنی و الْبرکة علی الْعباد، قاهرٌ مقْتدرٌ،

و تویی که دارایی و برکت بر بندگانت فرو فرستی و تو چیره و توانایی

احْصیْت اعْمالهمْ، وقسمْت ارْزاقهمْ، وجعلْتهمْ مخْتلفةً الْسنتهمْ والْوانهمْ، خلْقاً منْ بعْد خلْق،

کارهای بندگانت را شماره داری و روزیشان را قسمت کرده و زبان‌ها و رنگهاشان را متفاوت کردی آفرینشی پس از آفرینش دیگر

ولا یعْلم الْعباد علْمک، ولا یقْدر الْعباد قدْرک، وکلّنا فقیرٌ الی رحْمتک،

و بندگانت دانش تو را ندارند و قدر تو را ندانند و همه ما نیازمند رحمتت هستیم

فلا تصْرفْ عنّی وجْهک، واجْعلْنی منْ صالحی خلْقک فی الْعمل والاْمل، والْقضآء والْقدر،

پس ای خدا رو از من مگردان و مرا در کردار و آرزو و امور مربوط به قضا و قدر

اللّهمّ ابْقنی خیْر الْبقآء، وافْننی خیْر الْفنآء علی موالاة اوْلیآئک، ومعاداة اعْدآئک،

از شایستگان خلق خویش قرارم ده خدایا زنده ام بدار به بهترین وضع زندگی و بمیرانم به بهترین مردن (یعنی) با دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت

والرّغْبة الیْک، والرّهْبة منْک، والْخشوع والْوفاء والتّسْلیم لک، والتّصْدیق بکتابک، واتّباع سنّة رسولک،

و رغبت به درگاهت و ترس و خشوع از تو و وفاداری و تسلیم بودن در برابرت و تصدیق کردن کتاب تو (قرآن) و پیروی از روش پیغمبرت

اللّهمّ ما کان فی قلْبی منْ شکٍّ اوْ ریْبة، اوْ جحود اوْ قنوط، اوْ فرح اوْ بذخ اوْ بطر،

خدایا آنچه در دل دارم از شک و تردید یا انکار یا ناامیدی یا خوشی یا گردن فرازی یا اسراف در خوشگذرانی

اوْ خیلاء اوْ ریآء اوْ سمْعة، اوْ شقاق اوْ نفاق، اوْ کفْر اوْ فسوق، اوْ عصْیان اوْ عظمة، اوْ شیْء لا تحبّ،

یاخودبینی یا خودنمایی یا شهرت جویی یا ایجاد دو دستگی یا دورویی یا کفر یا فسق یا گناه یا بزرگ طلبی یا چیزهای دیگری که تو دوست نداری

فاسْئلک یا ربّ انْ تبدّلنی مکانه ایماناً بوعْدک، ووفآءً بعهْدک، ورضاً بقضآئک،

پس ای پروردگارا از تو خواهم که آن را تبدیل کنی به ایمان به وعده ات و وفاداری به پیمانت و خشنودی به قضا و قدرت

و زهْداً فی الدّنْیا، ورغْبةً فیما عنْدک، واثرةً وطماْنینةً وتوْبةً نصوحاً، اسْئلک ذلک یا ربّ الْعالمین،

و پارسایی در دنیا و اشتیاق بدانچه نزد توست و فضیلتی و آرامشی و توبه خالص، این را از تو خواهم ای پروردگار جهانیان

الهی انْت منْ حلْمک تعْصی، ومنْ کرمک وجودک تطاع،

خدایا تو را بخاطر بردباریت نافرمانی کنند وبه طمع جود و کرمت اطاعت کنند

فکأنّک لمْ تعْص، وانا ومنْ لمْ یعْصک سکّان ارْضک،

پس گویا نافرمانیت نکرده اند و من با کسانی که نافرمانیت نکردند همه ساکنان زمین توییم

فکنْ علیْنا بالْفضْل جواداً، وبالْخیْر عوّاداً، یا ارْحم الرّاحمین،

تو بر ما به فضل خویش بخشنده باش و به نیکویی بازگردنده ای مهربان‌ترین مهربانان

وصلّی الله علی محمّد وآله صلاةً دآئمةً لا تحْصی ولا تعدّ، ولا یقْدر قدْرها غیْرک، یا ارْحم الرّاحمین.

و درود خدا بر محمّد و آل او درودی همیشگی که به شماره و عدد درنیاید و اندازه‌اش نتواند جز تو ای مهربان‌ترین مهربانان.

تقویم این ماه

سوم ماه: ولادت با سعادت امام حسین (ع) است. به گفته «شیخ طوسی» در «مصباح»، ولادت آن حضرت - طبق روایتی از امام حسن عسکری (ع) - در روز پنج شنبه، سوم شعبان واقع شده است. (سال سوم هجری). چهارم ماه: بنا بر قولی، ولادت حضرت اباالفضل العبّاس (ع) است. (سال ۲۶ هجری). پنجم ماه: بنابر قولی، ولادت امام زین العابدین علی بن الحسین (ع) است. (سال ۳۸ هجری). پانزدهم ماه: میلاد مسعود منجی عالم بشریّت، حضرت حجّة بن الحسن امام زمان (عجّ) است که در سال ۲۵۵، در «سامرّا» واقع شد.