امام صادق (ع) (جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب) در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. برخی منبع تولد ایشان را در سال ۸۰ هجری قمری ذکر کرده اند. پدر بزرگ ایشان امام سجاد (ع)، پدر بزرگوارشان امام محمد باقر (ع) و مادرشان معروف به ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است. امام جعفر صادق (جعفر به معنای نهر جاری پرفایده) به مدت ۳۴ سال امامت شیعیان را برعهده داشت و با تلاش‌های فراوان توانست احیاگر مذهب شیعه در بین مسلمانان باشد. مدت زمان امامت ایشان با خلافت پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و دو خلیفه نخست عباسی سفاح و منصور دوانیقی هم‌زمان بود. از مشهور ترین کنیه‌های ایشان می‌توان به ابو عبدالله، ابو اسماعیل و ابو موسی اشاره کرد.

در بیشتر منابع آمده است که ایشان صاحب هفت پسر و سه دختر بودند. امام موسی کاظم (ع)، امام هفتم شیعیان یکی از فرزندان این امام بزرگوار است که نام مادرش حمیده دختر صاعد یا صالح است.

یکی از خصوصیات بارز امام صادق (ع) علم فراوان ایشان است. امام صادق (ع) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشت. امام صادق بسیار اهل زهد، عبادت، روزه داری و تلاوت قرآن بودند. ایشان به فقرا کمک بسیار می‌کرد و در بیشتر شب‌ها به صورت ناشناس برای فقرا غذا می‌برد، به طوری که بخشندگی وی در بین مردم زبانزد بود.

بیشترین احادیث از امام صادق (ع) نقل شده است، اولین علت این امر مربوط به شرایط خاص زمان امامت ایشان و دومین دلیل این است که ایشان از دیگر امامان بیشتر عمر کردند و به همین علت ایشان را شیخ الائمه نیز می‌نامند. همچنین فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به امام جعفر صادق (ع) است، زیرا بخش عمده احکام فقه اسلامی بر طبق مذهب شیعه امامیه از ایشان است و آن اندازه که از آن حضرت نقل شده است از هیچیک از ائمه نقل نگردیده است. برخی از احادیث مشهور ایشان عبارتند از:

• حدیث توحید مفضّل: توحید مفضّل حدیثی طولانی که امام صادق (ع) در چهار جلسه درباره مسائلی چون آفرینش جهان، خلقت انسان و شگفتی‌ها و حکمت‌های آنها به مفضل بن عمر املا کرده است.
• مقبوله عمر بن حنظله: برخی از فقیهان شیعه، از این حدیث معیارهایی برای حل تعارض روایات به دست آورده‌اند. طرفداران نظریه ولایت فقیه نیز برای اثبات آن به این حدیث استناد می‌کنند.
• حدیث حجّ: در این حدیث امام صادق (ع) کیفیّت حج پیامبر را از پدر خود روایت کرده است. این حدیث طولانی در میان اهل سنّت و شیعه بسیار مشهور است و در مصادر متعدّد از راویان بسیاری نقل شده است.
• حدیث عنوان بصری: در حدیث عنوان بصری، امام صادق (ع) پس از تعریف عبودیت، دستورالعمل‌هایی را در زمینه‌های ریاضت نفس، بردباری و علم، به شخصی به نام عنوان بصری گفته است.

امام صادق (ع) القاب زیادی داشت که مهم‌ترین و معروف ترین آنها صادق به معنی راستگو است. از آنجا که امام ششم در گفتار و رفتار راستگو بود لقب صادق را به ایشان داده اند. از دیگر لقب‌های امام جعفرصادق (ع) می‌توان طاهر، صابر و فاضل را نام برد.

 امام جعفر صادق (ع) در روز بیست و پنج شوال سال ۱۴۸ هجری قمری و در سن ۶۵ سالگی بر اثر مسمومیت به شهادت رسید. مرقد مطهر ایشان در قبرستان بقیع واقع در مدینه منوره در کنار قبر پدر، پدر زرگ و عمویش امام حسن مجتبی (علیه السلام) قرار دارد. در ایران سالروز شهادت امام صادق (ع) تعطیل رسمی است.

شهادت امام بزرگوار در سال ۱۴۰۱ روز جمعه ششم خرداد برابر با ۲۵ شوال ۱۴۴۳ و ۲۷ می ۲۰۲۲ است.

طبق گفته بیشتر افراد از جمله شیخ صدوق، ابن شهر آشوب و محمد بن جریر طبری سوم، امام صادق (ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت به شهادت رسیده است.