به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی به نقل از خبرگزاری تسنیم، وحدت در ادبیات دینی و سیاسی ما سال‌هاست که بر مفهوم «وحدت اسلامی» و یا «وحدت بین مذاهب» حمل می‌شود. این مفهوم در کنار واژه‌های دیگری نظیر اتحاد، همدلی، همسازگاری، وفاق، تفوق، جماعت و انسجام دیده می‌شود و در واقع نوعی اتحاد معنایی را ایجاد می‌کند. این مسئله که ریشه در تاریخ صدر اسلام دارد، در سرتاسر سیره پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل عترت علیهم‌السلام دیده می‌شود؛ از آن رو که دشمنان اسلام همواره با استفاده از حربه‌های تفرقه‌آمیز در صدد شکاف بین مسلمانان و در نهایت براندازی نظام اسلامی بوده‌اند؛ همچنان که آنها همواره تلاش داشته‌اند از طریق شناسایی نقاط اختلاف مسلمانان و برجسته‌سازی و دامن زدن به آنها، زمینه فاصله‌گیری هرچه بیشتر مسلمین نسبت به یکدیگر را فراهم کنند؛ از این جهت تقویت عنصر وحدت یعنی تلاش در جهت حفظ اصولی که نبی مکرم اسلام و اهل بیت وحی در طی مأموریت خویش، بابت آن از تمام هستی خویش گذشتند. 

با وقوع پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی (ره) و پس از ایشان رهبر معظم انقلاب با تدبیر برخاسته از هدایت‌های الهی و با هوش عالمانه خویش همواره بر مسئله وحدت تأکید داشتند. ایشان  مبتنی بر همین سیره نبوی، مسیر وحدت را پیمودند. امامین انقلاب، طی این مدت ضمن تشریح مفهوم وحدت، به بیان علت تفرقه بین مسلمین، راهبردها و راهکارهای حل آن پرداختند و تمام جوامع اسلامی را دعوت به وحدت کردند.

امام خمینی (ره) در بیاناتی ضمن تأکید بر مسئله وحدت، به مراقبت بر توطئه دشمن در راستای ایجاد تفرقه اشاره کرده، می‌فرماید: بزرگ‌تر از این، مشکلاتی است که برای ملت‌های مسلم و حکومتهاست. ملتهای مسلم که در بلاد مختلف منتشر هستند، در طول تاریخ، تبلیغاتی شده، تا بین آنها جدایی بیندازند. [برای‌] جدایی بین مسلمین، که در حدود یک میلیارد در اطراف عالم منتشر هستند. تبلیغاتی شده تا نگذارند وحدت کلمه ایجاد شود. این تبلیغات باعث شد که برادران را از هم جدا کردند و ملت‌های مختلف ساختند، و چیزهایی که در صدر اسلام مطرح نبود، مطرح می‌کنند تا جدا شوند و ضعیف شوند. ( امام خمینی (ره)؛ 16 اردیبهشت 1358)

قوای دشمنان در ایجاد تفرقه

امام خمینی (ره) در بیاناتی دیگر ضمن هشدار به علمای شیعه و سنی بارها از توطئه دشمنان در مرزهای ایران اسلامی برای ایجاد تفرقه هشدار دادند. امام در سخنانی فرمود: «(دشمنان) الآن قوای خودشان را بیشتر بسیج کردند تا اختلاف در ایران ایجاد کنند. در کردستان، در بلوچستان، در بین خوزستان، به بهانه‌هایی می‌خواهند اختلاف بیندازند. و همین معنا باعث این است که اینها کوشش کنند بین برادران اسلامی وحدت کلمه حاصل نشود، به اینکه حکومت‌ها را وادار کنند که به مبارزه هم بروند تا مسلمین رمزی را که در ایران اتفاق افتاد پیدا نکنند، پیروز نمی‌شوند. آنها متحد شدند و همه یک‌صدا اسلام را خواستند و جمهوری اسلام را خواستند و وقتی همه با هم متحد شدند، خداوند پیروزشان کرد.» (سخنرانی در جمع نمایندگان احزاب آزادیبخش اسلام (مشکلات جهان اسلام) امام خمینی (ره)؛ 16 اردیبهشت1358)

خطرناک‌تر از ملی‌گرایی

بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران عاقبت وقوع هر گونه تفرقه را خطری ویران‌کننده و جبران‌ناپذیر برای تمام امت اسلام معرفی می‌کردند؛ به عنوان نمونه در سخنانی فرمود:‌ «از ملی‌گرایی خطرناک‌تر و غم انگیزتر، ایجاد اختلاف بین اهل سنت و جماعت با شیعیان است و القای تبلیغات فتنه انگیز و دشمنی ساز بین برادران اسلامی و ایمانی است. (صحیفه امام، ج 13، صص 210 ــ 209) اگر اسلام واقعی که عامل وحدت و تحرک کلیه فرق مسلمین در مقابل بیگانگان و ضامن سیادت و استقلال ملل مسلمان و کشورهای اسلامی است، به دست عوامل و ایادی اجانب همین طور در زیر پرده سیاه استعماری پوشیده بماند و آتش اختلاف و تشتت در میان مسلمین افروخته شود، روزهای سیاه‌تر و نکبت‌بارتری برای جامعه اسلامی در پیش است و خطر ویران کننده‌ای متوجه اساس اسلام و احکام قرآن است.» (امام خمینی (ره)، 24 اسفند1351)

خط قرمز امت اسلام

اما رهبر معظم انقلاب همواره توهین به عقاید مذهبی و آداب قومی را یکی از عوامل اصلی در ایجاد تفرقه در جوامع اسلامی دانسته‌اند، لذا معظم‌له آن را به عنوان خط قرمز نظام اسلامی معرفی کرده، تأکید می‌کنند: «خط قرمز از نظر نظام اسلامى و از نظر ما، عبارت است از اهانت به مقدسات یکدیگر. آن کسانى که نادانسته، از روى غفلت، گاهى از روى تعصب‌هاى کور و بی‌جا، چه سنّى و چه شیعه، به مقدسات یکدیگر توهین می‌کنند، نمی‌فهمند چه می‌کنند. بهترین وسیله براى دشمن همین‌ها هستند؛ بهترین ابزار در دست دشمن همین‌ها هستند؛ این خط قرمز است.» (1388/29/2) ایشان در بیانی دیگر فرمودند «در هفته‌ی وحدت دعوت جمهوری اسلامی به این نیست که شیعیان یا سنیان از مذهب خود دست بکشند و به آن مذهب دیگر رو بیاورند؛ دعوت جمهوری اسلامی این است که مشترکات میان مذاهب اسلامی برجسته شود و دیوارهای ساخته‌ی دست دشمنان اسلام و عنادها و کینه‌ورزی‌ها برداشته شود.» (1387/1/1) همچنین رهبر انقلاب اسلامی معانی متعدد دیگری برای وحدت بیان کرده‌اند، از آن جمله می‌توان به اینکه وحدت یعنی: مقابله با دشمن و همدلی با همدیگر، تکیه بر مشترکات، همکاری فرق مسلمین با همدیگر و عدم معارضه و مضادّه آن‌ها با هم، احساس برادری، یکدلی عاطفی و سیاسی در مقابل دشمن.

راهکارهای وحدت

در این بین ضروری است امت اسلام نسبت به راهکارهای وحدت آگاهی لازم را داشته باشند؛ مسئله‌ای که امام راحل تا آخرین لحظات عمر شریفشان بر آن تأکید داشتند. امام در سخنانی فرمود «امیدوارم که مسلمین و ملت‌های اسلامی همان طور که دستور اسلام و قرآن مجید است، با هم برادر باشند و نسبت به دشمنان انسانیت [و] کشورهای اسلام، با شدت و قدرت رفتار کنند و این حاصل نمی‌شود الّا به اینکه از اختلافات جزئی که بین دولت‌ها هست، دست بردارند و مثل برادر هم باشند. این اختلاف موجب بهره‌برداری دشمن‌های اسلام و مسلمین است. باید از این بهره‌برداری جلوگیری بشود به وحدت اسلامی و اینکه همه در تحت لوای اسلام و قرآن مجید مجتمع بشوند؛ زیرا آن طور که قرآن دستور داده است: «رحماء بینهم» و «أشدّاء» بر کفار باشد. در اسلام اساساً نژاد مطرح نیست، عربی و عجمی و سایر گروهها ابداً مطرح نیست. اسلام برای تربیت انسان آمده است، مطلب‌ در برنامه اسلام، انسان است و تربیت انسانی. آنچه مطرح است تقوا و اخوت بین مسلمین و دوستی و رفع اختلافات است.» (امام خمینی (ره)؛ 24 مرداد 1358)

امام خمینی (ره) در کلامی دیگر بر لزوم خنثی‌سازی عناصر تفرقه اشاره کرده، فرمود «امروز و در آتیه نیز آنچه برای ملّت ایران و مسلمانان جهان باید مطرح باشد و اهمّیت آن را در نظر گیرند، خنثی کردن تبلیغات تفرقه افکن خانه برانداز است. توصیۀ اینجانب به مسلمین و خصوص ایرانیان به ویژه در عصر حاضر آن است که در مقابل این توطئه‌ها عکس‌العمل نشان داده و به انسجام و وحدت خود به هر راه ممکن افزایش دهند و کفار و منافقان را مأیوس نمایند.» (صحیفه امام، ج 21، ص 404) امام در توصیه‌ای دیگر خطاب به ائمه جمعه فرمود «مردم را در خطبه‌های نماز به وظایف خطیری که دارند آشنا و از توطئه‌های دشمنان اسلام و مملکت آگاه و به اتحاد و وحدت کلمه دعوت کنید. امید است اهالی محترم از این فرصت استفاده کرده و با اجتماع بیشتر و هرچه باشکوه‌تر آن را انجام دهند.» (همان، ج 11، ص 40)