به گزارش شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافقی بین‌المللی است که بر اساس این توافق، جمهوری اسلامی متعهد شد تا در قبال رفع تحریم‌ها، اقدامات اعتمادسازی را در راستای اثبات این موضوع که فعالیت‌های اتمی کشورمان صلح‌آمیز است، انجام دهد -هرچند بار‌ها از جانب مقامات رسمی و حتی بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی بر این موضوع تأکید شده بود- که بخشی از آن‌ها عبارتند از:

پاکسازی ذخایر اورانیم غنی شده متوسط، کاهش تعداد سانتریفیوژ‌ها به حدود حدود دو سوم و حداقل به مدت ۱۵ سال، عدم احداث تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب‌سنگین، دسترسی منظم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تمامی تأسیسات اتمی ایران برای نظارت و تأیید اجرای توافق‌نامه توسط ایران و ...

در قبال این تعهدات طرف مقابل متعهد شد تا ایران را ایران از تحریم‌های علیه ایران شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و تحریم‌های ثانویه ایالات متحده بیرون بیاورد، اما اندکی پس از توافق نهایی و آغاز جریان رفع تحریم‌ها به یکباره با روی کار آمدن دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس جمهور آمریکا، این کشور به یکباره از برجام خارج و تحریم‌ها به‌طور کامل به شرایط پیش از این توافق بین‌المللی بازگشت.

با وجودی‌که کشور‌های اروپایی همچنان ادامه برجام را مهم قلمداد می‌کردند، اما هیچ‌گاه نتوانستند از ترس تحریم‌های آمریکا در پایبندی خودشان به برجام از حد حرف فراتر روند. با روی کار آمدن بایدن به‌عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا زمزمه‌هایی مبنی بر بازگشت به برجام مطرح شد، اما به‌نظر می‌رسد ایران برای پذیرش این کشور به برجام شرایط خودش را دارد و دیگر حاضر نیست به هر قیمتی حضور ایالات متحده و بازگشتش را بپذیرد.

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در یکی از نشست‌های اخیر خود در این‌باره می‌گوید که مسیر آمریکا برای بازگشت به برجام روشن است و باید به عنوان مقصر، از مسیر رفته بازگردد و تحریم‌های غیرقانونی را بردارد و تضمین کند دولت‌های بعدی این کشور حقوق بین‌الملل را به سخره نخواهند گرفت.

جمهوری اسلامی ایران در موضعی رسمی و قاطع اعلام کرده که تمرکز ما در وین رفع همه تحریم‌هایی است که به صورت غیرقانونی توسط آمریکا علیه ایران اعمال شده است و آنچه برای ما مهم است رفع تحریم‌هاست.

در شرایط کنونی و با توجه به این‌که ایران برای اعتمادسازی و خلف وعده اروپایی‌ها تاکنون به تعهدات خود پایبند بوده دیگر به این نتیجه رسیده که دیگر رویکرد گام به گامی مطرح نیست و تا همه چیز مورد موافقت قرار نگیرد، توافق انجام نشده است؛ چون تاکنون کشورمان هر آنچه را که متعهد شده را به آن پایبند بوده و حال نوبت جامعه بین‌الملل و طرف‌های توافق است تا حسن نیت خود را ثابت کنند.

این موضع جمهوری اسلامی مبنی بر رفع همه تحریم‌ها به‌نظر تغییرناپذیر است و رئیس جمهور دولت سیزدهم قاطعانه در روز‌های آغازین فعالیت دولت خود هم این موضوع را مطرح کرد که «ما از هرگونه مذاکرات فرسایشی پرهیز می‌کنیم. مذاکرات باید نتیجه محور باشد و هر نشستی می‌بایست همراه با نتیجه بوده و آورده‌ای برای ملت ایران داشته باشد و تنها رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی را دنبال می‌کنیم.

اروپا و آمریکا باید ببینند که چگونه در برابر برجام اقدام کردند. اروپا به تعهداتش عمل نکرد و تاکید ما به آمریکا این است که به برجام برگردید، تحریم‌ها را رفع و تعهداتتان را اجرا کنید.»

حجت‌الاسلام رئیسی همچنین به این موضوع اذعان کرد که دیگر تحت فشار مذاکره نکرده و تحت فشار هم مذاکره نمی‌کنیم.

آنچه مشخص است این است که برای جمهوری اسلامی ایران دیگر وعده و وعید جواب نمی‌دهد و اگر طرف‌های برجام می‌خواهند در این توافق‌نامه بین‌المللی پیشرفتی حاصل شود می‌بایست به‌طور عملی در دور جدید مذاکرات (هشتم آذر ماه) رویکردشان را در راستای اقدامات عملی اعتمادساز تغییر دهند.