آیت الله محسن مجتهد شبستری که دعوت حق را لبیک گفت، فرزند «میرزا کاظم»، در سال ۱۳۱۶ در «شبستر» واقع در آذربایجان شرقی متولد شد. پدر وی که امامت جمعه تبریز را بر عهده داشت به همراه جدش «ملاعلی اشرف» در شمار فقها و علمای آذربایجان به شمار می آمدند. آیت الله مجتهد شبستری پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی برای تحصیل علوم حوزوی عازم حوزه علمیه قم شد و با بهره‌مندی از اساتید برجسته حوزه، توانست به درجه اجتهاد برسد.

وی با همراهی آیت الله شهید مطهری، شهید مفتح و شهید بهشتی جامعه روحانیت مبارز را در تهران تأسیس کردند و بیشتر فعالیت‌های مبارزاتی وی علیه رژیم در سال‌های پیش از انقلاب به انتشار اعلامیه و بیانیه و فعالیت در این تشکل می‌گذشت. پس از پیروزی انقلاب، آیت الله شبستری به نمایندگی از مردم آذربایجان شرقی به عضویت مجلس خبرگان رهبری  درآمد. وی همچنین ۴ دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از مردم تهران را نیز در کارنامه خود دارد. آیت الله مجتهد شبستری در سال ۱۳۷۴ با حکم رهبر معظم انقلاب امامت جمعه تبریز را عهده دار شد.

مدارج تحصیلی

مرحوم آیت الله مجتهد شبستری، پس از فراگیری دروس مقدماتی در سال ۱۳۳۲ عازم حوزه علمیه قم شد و دوره‌های سطح متوسط و عالی را سپری کرد و سپس در کلاس درس خارج فقه  و اصول حضرات آیات سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد، سید محمد رضا گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و حضرت امام خمینی(ره) شرکت کرد و فلسفه و تفسیر را نزد علامه سید محمد حسین طباطبایی آموخت. وی از جلسه‌های درس اخلاق نیز غافل نبود و از کلاس درس آیت الله حسین فاطمی قمی و شیخ عباس تهرانی نیز بهره‌مند شد.

فعالیت‌های سیاسی پیش از انقلاب

حضرت آیت الله مجتهد شبستری، در دوران انقلاب با «شهید مرتضی مطهری»، «شهید بهشتی» و «شهید محمد مفتح» در ارتباط بود که زمینه تشکیل جامعه روحانیت مبارز در تهران را فراهم کردند.

وی نگارش متن اعلامیه‌های روشنگرانه جامعه روحانیت مبارز پس از کسب رهنمودهای لازم از امام(ره) و مشورت با اعضای جامعه را بر عهده داشت و در منطقه ۶ تهران رهبری تظاهرات و فعالیت‌های سیاسی و سخنرانی علیه رزیم پهلوی از فعالیت‌های دیگر او بود. وی بارها در دوران مبارزاتش مورد تعقیب ساواک قرار گرفت و بازداشت شد.

در یک بازداشت دسته‌جمعی در یکی از شب‌های ماه مبارک رمضان سال ۱۳۵۶، ۲۱ نفر از علمای تهران پس از حادثه اصفهان دستگیر شدند و آیت الله مجتهد شبستری نیز جزء بازداشت شده‌ها بود. ماجرا از این قرار بود که جلسه‌ای در منزل یکی از علمای تهران در منطقه 'تهران ویلا' تشکیل یافت، این جلسه تا نزدیک سحر به طول انجامید. پس از پایان جلسه ناگهان منزل در محاصره پلیس قرار گرفت و هنگام خروج از جلسه همه را دستگیر کردند.

 

 

وی در آن جلسه یادداشت‌هایی نوشته بود و قرار بود فردا شب به همراه آیت الله امامی کاشانیآن را به صورت اعلامیه‌ای درآورده و پس از امضای اعضای روحانیت مبارز تهران (که گاهی تعداد امضا کنندگان به ۶۰ نفر می‌رسید) منتشر شود ولی آن یادداشت‌ها را موقع تفتیش از جیب وی درآوردند و پیش‌بینی می‌شد که جرم او سنگین‌تر از جرم دیگران باشد. سرانجام پس از ۱۸ ساعت بازداشت، همگی آزاد شدند؛ زیرا دستگیری بیش از ۲۰ تن از ائمّه جماعات معروف تهران آن هم در ماه مبارک رمضان، بازتاب بدی داشت و این موضوع برای رژیم سنگین تمام می‌شد. ازاین‌رو، ناچار شدند همه را آزاد کنند.

14خرداد 68 مجلس خبرگان
 
آیت‌الله سید علی اکبر قریشی نماینده مردم آذربایجان غربی در مجلس خبرگان رهبری که در جلسه انتخاب رهبری پس از رحلت امام خمینی حضور داشت در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر انقلاب می‌گوید:

«سخن بر سر شورای رهبری یا تک رهبری دور می زد که نظرخواهی کردند، تک رهبری رأی آورد و قرار شد یک نفر به عنوان رهبر انتخاب شود. در این حال - خدا را شاهد می گیرم که - دفعتاً و ناگهانی سخن پنج شش سال پیش آقای 'جورکش' از خاطرم گذشت که به نقل از حجت الاسلام سراج گفت: امام فرمودند: اگر من از دنیا بروم، آقای خامنه‌ای برای رهبری از همه بهتر و اصلح است.... من به آیت‌الله محسن شبستری امام جمعه فعلی تبریز و نماینده مقام معظم رهبری در آذربایجان شرقی که در طرف راست من نشسته بود،گفتم: من شنیده‌ام که امام فرمودند: اگر من از دنیا رفتم، بهترین کسی که می‌تواند جانشین من باشد، آقای خامنه‌ای است؛ آیا شما درباره آقای خامنه‌ای چیزی شنیده‌اید؟ گفت: من نیز شنیده‌ام که امام گفته اگر من از دنیا رفتم، آقای خامنه‌ای بهترین کسی است که می‌تواند رهبر نظام باشد. 
 
وقتی آقای شبستری این مطلب را گفت، من بی‌درنگ به ایشان گفتم: پس برخیزیم و با هم فریاد بکشیم و این مطلب را برای همه نمایندگان حاضر بگوییم. آنگاه بنده و آقای شبستری چنان فریاد کشیدیم که همه نمایندگان و رئیس مجلس خبرگان متوجه ما دو نفر شدند. ما گفتیم: آقایان ! اگر امام درباره شایستگی رهبری آقای خامنه‌ای سخنی گفته‌اند، بگویید تا همه آقایان بدانند، بالاخره سخن امام برای ما خیلی مهم است. 
 
ابتدا آقای طاهری خرم‌آبادی کمی صحبت کرد و اشاره نمود. به نظر و سخن امام که در خصوص صلاحیت آیت‌الله خامنه‌ای گفته بودند. در این حال آقای هاشمی رفسنجانی حرف را از دهان آقای طاهری خرم‌آبادی گرفت و گفت: بله. من و آقای خامنه‌ای و آقای موسوی اردبیلی و آقای میرحسین موسوی یک روز در محضر امام بودیم و حاج احمد آقا هم حضور داشت. سخن از رهبری می‌رفت و ما نگرانی خود را در محضر امام مطرح می‌کردیم، امام فرمود: اگر من از دنیا رفتم. صلاح است آقای خامنه‌ای رهبر جامعه باشد. 
 
عمل به موقع و انقلابی ایشان در مجلس خبرگان رهبری و مجبور شدن افرادی که شاید دوست نداشتند تا توصیه امام در این خصوص مطرح شود را می توان ادامه روحیه انقلابی و پافشاری بر آرمان ها دانست.
 
فتنه 88 و عمارگری برای آذربایجان
 
آیت‌‎الله محسن شبستری در قضایای فتنه 88 نیز از افراد و ائمه جمعه فعال در روشنگری اذهان عمومی بود و در پی هنجارشکنی های فتنه گران،‌ آن موقع تبریز از اولین شهرها بود که با خیزش علیه فتنه، موجب خیزش مردمی در سایر شهرهای کشور هم شد. ایشان در خطبه‌های نماز جمعه تبریز در 27 آذرماه 1388 در خصوص برخورد با عوامل حوادث بعد از انتخابات سال 1388 به نکات مهمی اشاره کرد.

وی در بخش‎هایی از این سخنرانی به این نکات مهم اشاره کرد:

1ـ ما از قوه قضائیه می‌خواهیم تا در محاکمه این افراد که جرمشان محرز شده تسریع کرده و موجب آرامش ملت شود.

2ـ قوه قضائیه در محاکمه سران فتنه تسریع کند.

3ـ همان‌گونه که رهبری فرمودند مخالفان در برابر ملت ایران چیزی نیستند و تودهنی لازم را از ملت دریافت می‌کنند.
4ـ ملت فلسطین در مبارزات خود به ملت ایران و شعارهای آنها دلگرم است و متأسفانه شعارهای عده‌ای قلیل موجب شادمانی اسرائیل و دیگر دشمنان ملت ایران شد.

5ـ کسانی که مدعی پیروی از امام و نزدیکی به ایشان در زمان حیات امام(ره) بودند چرا از رفتارها و شعارهایی که مغایر با اهداف و آرمان‌های امام(ره) بود، اعلام برائت نکردند؟ این افراد در ظاهر اهانت به امام(ره) را محکوم کردند اما شعارهای انحرافی نشان می‌دهد با اصل اسلامیت وولایت فقیه مشکل دارند.

آیت‌‎الله مجتهد شبستری همچنین در همایش ویژه «بصیرت و میثاق امت با ولایت» در تاریخ 13 دی ماه 1392 به نکاتی درباره فتنه 88 اشاره کرد.

 

 

وی در بخشی از سخنان خود در این همایش گفت: «قرائن و شواهد مشخص کرد که دست غرب در کار است و به بهانه انتخابات قصد براندازی نظام را داشتند و اگر لطف الهی نبود معلوم نبود این کودتای مخملی به کجا می‌رسید، لطف الهی همیشه شامل این انقلاب بوده است.»

تاکید بر جایگاه اهمیت ولایت فقیه

آیت الله مجتهد شبستری ۲۱ شهریور ۱۳۸۹ در خصوص اهمیت و نقش ولایت فقیه بیاتن داشت: «امروز لبه تیز پیکان حملات دشمن به سمت ولایت فقیه متوجه شده و بر همین اساس موضع‌گیری اعضای مجلس خبرگان در اجلاس پیش‌رو حول دفاع از اصل ولایت فقیه و مقام معظم رهبری است.

این مجاهد فقید تاکید می کند:‌ «همانطور که در اجلاس شش ماه قبل گزارش کمیسیون تحقیق مجلس خبرگان توسط اینجانب به عنوان سخنگوی این کمیسیون قرائت شد، بر مدیریت عالی و مدبرانه رهبری در جریان فتنه سال ۱۳۸۸ تأکید شد، موضع‌گیری مجلس خبرگان در اجلاس آتی نیز حول محور دفاع از مقام معظم رهبری و ولایت فقیه متمرکز است».

ایشان تاکید می کند: «آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که دفاع از ولایت فقیه رضایت الهی را به دنبال دارد و امروز حمایت از مقام معظم رهبری، حمایت از امام زمان(عج) است».

آیت الله مجتهد شبستری بیان می کند: «امروز لبه تیز پیکان حملات متوجه ولایت فقیه شده است. این آماج حمله از گذشته وجود داشت دلیل این امر هم روشن است، دشمن متوجه شده با وجود ولی فقیه و مدیریت و رهبری ایشان نمی‌تواند هیچ آسیب جدی به کشور ونظام اسلامی وارد کند از این رو تمام هجمه‌ها و حملات خود را متوجه ایشان کرده است و این مسئله لازمه دفاع از رهبری را بیش از پیش ضروری می‌کند».

مسئولیت‌ها و سوابق اجرایی

 

نماینده مجلس خبرگان رهبری در ادوار اول، دوم، سوم و چهارم، ۴ دوره نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در ادوار اول، دوم، چهارم و پنجم،‌ ریاست کمیسیون اقتصاد در دوران نمایندگی مجلس شورای اسلامی، عضو شورای مرکزی و عضو هیات داوری جامعه روحانیت مبارز، نماینده ولی فقیه وامام جمعه تبریز  از سال ۱۳۷۴ از جمله سوابق اجرای این عالم و مبارز فقید است.

آثار و تألیفات

تمامی آثار و تألیفات آیت الله مجتهد شبستری که غالباً در زمینه‌های تفسیر، عقاید، فقه و اصول بوده است به چاپ نرسیده اما کتب تفسیر سوره جمعه و منافقون، کتاب عبادالرحمن با ویرایش جدید، تجلی نور، ولایت فقیه استمرار ولایت امامان علیه السلام، نگرشی تفسیری بر سوره ی حمد و اخلاص، نگرشی بر فرهنگ عمومی در جامعه اسلامی از آثار منتشر شده ایشان است.